Matura próbna z matematyki (poziom podstawowy) - Grudzień 2023
Zadanie 4. (1pkt) Na osi liczbowej zaznaczono przedział.
Zbiór zaznaczony na osi jest zbiorem wszystkich rozwiązań nierówności:
A. \(|x-2|\lt5\)
B. \(|x-2|\gt5\)
C. \(|x-5|\lt2\)
D. \(|x-5|\gt2\)
Wyjaśnienie:
Kiedy widzimy, że rozwiązaniem nierówności z wartością bezwzględną jest jeden przedział (a nie suma przedziałów) to nasz wzrok powinien kierować się przede wszystkim w stronę odpowiedzi ze znakiem \(\lt\). W takim razie rozpatrywać powinniśmy przede wszystkim odpowiedzi A oraz C.
Najbezpieczniej byłoby rozwiązać podane nierówności, zaczynając właśnie od odpowiedzi A oraz C, bo to właśnie tam powinniśmy otrzymać pożądany wynik. W związku z tym:
Odp. A.
$$|x-2|\lt5 \\
x-2\lt5 \quad\land\quad x-2\gt-5 \\
x\lt7 \quad\land\quad x\gt-3$$
Zapisalibyśmy więc, że rozwiązaniem tej nierówności jest przedział \(x\in(-3,7)\) i jest to dokładnie ten sam przedział, który został zaznaczony na rysunku, stąd też na pewno będzie to poprawna odpowiedź.
Dla pewności możemy jeszcze sprawdzić odpowiedź C:
$$|x-5|\lt2 \\
x-5\lt2 \quad\land\quad x-5\gt-2 \\
x\lt7 \quad\land\quad x\gt3$$
Zapisalibyśmy więc, że rozwiązaniem tej nierówności jest przedział \(x\in(3,7)\), czyli to nie jest poprawna odpowiedź.
Zadanie 5. (2pkt) Wykaż, że dla każdej liczby całkowitej nieparzystej \(n\) liczba \(3n^2+4n+1\) jest podzielna przez \(4\).
Odpowiedź
Udowodniono podstawiając pod \(n\) wyrażenie \(2x+1\) i wyłączając czwórkę przed nawias.
Wyjaśnienie:
Jeżeli \(n\) ma być liczbą nieparzystą, to moglibyśmy zapisać ją w postaci \(n=2x+1\), gdzie \(x\) jest liczbą całkowitą (jest to standardowy sposób zapisu liczb nieparzystych). W takiej sytuacji nasza liczba przyjęłaby postać:
$$3\cdot(2x+1)^2+4\cdot(2x+1)+1= \\
=3\cdot(4x^2+4x+1)+8x+4+1= \\
=12x^2+12x+3+8x+4+1= \\
=12x^2+20x+8= \\
=4(3x^2+5x+2)$$
Wyłączając czwórkę przed nawias pokazaliśmy, że nasza liczba jest podzielna przez \(4\), a wynikiem tego dzielenia jest po prostu \(3x^2+5x+2\), które jest liczbą całkowitą. Dowodzenie możemy zatem uznać za skończone.
Zadanie 8. (1pkt) Dany jest wielomian \(W(x)=-3x^3-x^2+kx+1\), gdzie \(k\) jest pewną liczbą rzeczywistą. Wiadomo, że wielomian \(W\) można zapisać w postaci \(W(x)=(x+1)\cdot Q(x)\) dla pewnego wielomianu \(W\). Liczba \(k\) jest równa:
A. \(29\)
B. \((-3)\)
C. \(0\)
D. \(3\)
Wyjaśnienie:
Z informacji \(W(x)=(x+1)\cdot Q(x)\) wynika, że wielomian \(W(x)\) jest podzielny przez \(x+1\), a wynikiem takiego dzielenia byłby właśnie wielomian \(Q(x)\). Z twierdzenia Bezouta wiemy, że wielomian jest podzielny przez dwumian \(x-a\) tylko wtedy, gdy \(a\) jest pierwiastkiem tego wielomianu. W naszym przypadku wielomian jest podzielny przez \(x+1\), czyli przez \(x-(-1)\), zatem \(a=-1\). Te wszystkie informacje koniec końców oznaczają, że dla zmiennej \(x=-1\) nasz wielomian musi przyjać wartość równą \(0\), co daje nam następujące równanie do rozwiązania:
$$-3\cdot(-1)^3-(-1)^2+k\cdot(-1)+1=0 \\
-3\cdot(-1)-1-k+1=0 \\
3-1-k+1=0 \\
3-k=0 \\
k=3$$
Zadanie 9. (3pkt) Rozwiąż równanie \(2x^3+3x^2=10x+15\)
Odpowiedź
\(x=\sqrt{5} \quad\lor\quad x=-\sqrt{5} \quad\lor\quad x=-\frac{3}{2}\)
Wyjaśnienie:
Na początek musiimy uporządkować nasze równanie w taki sposób, aby po prawej stronie otrzymać \(0\), zatem:
$$2x^3+3x^2=10x+15 \\
2x^3+3x^2-10x-15=0$$
Aby rozwiązać to równanie, najprościej będzie skorzystać z metody grupowania. Całość obliczeń będzie wyglądać następująco:
$$2x^3+3x^2-10x-15=0 \\
x^2(2x+3)-5(2x+3)=0 \\
(x^2-5)\cdot(2x+3)=0$$
Aby powyższe równanie było równe \(0\), to wartość któregoś z tych nawiasów musi być równa \(0\), zatem:
$$x^2-5=0 \quad\lor\quad 2x+3=0 \\
x^2=5 \quad\lor\quad 2x=-3 \\
x=\sqrt{5} \quad\lor\quad x=-\sqrt{5} \quad\lor\quad x=-\frac{3}{2}$$
Zadanie 10. (1pkt) Funkcja liniowa \(f\) jest określona wzorem \(f(x)=-\frac{1}{6}x+\frac{2}{3}\).
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Miejscem zerowym funkcji \(f\) jest liczba \(4\).
Punkt przecięcia wykresu funkcji \(f\) z osią \(Oy\) ma współrzędne \(\left(0,-\frac{1}{6}\right)\).
Odpowiedź
1) PRAWDA
2) FAŁSZ
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ocena prawdziwości pierwszego zdania.
Miejscem zerowym nazywamy taki argument \(x\) dla którego funkcja przyjmuje wartość równą zero. Mówiąc bardziej obrazowo - chcąc poznać miejsce zerowe tej funkcji, wystarczy sprawdzić kiedy \(-\frac{1}{6}x+\frac{2}{3}\) będzie równe \(0\), zatem:
$$-\frac{1}{6}x+\frac{2}{3}=0 \\
-\frac{1}{6}x=-\frac{2}{3} \quad\bigg/\cdot(-6) \\
x=4$$
Zdanie jest więc prawdą.
Krok 2. Ocena prawdziwości drugiego zdania.
Punkt przecięcia się wykresu funkcji liniowej z osią \(Oy\) możemy odczytać wprost ze współczynnika \(b\) naszej funkcji. Wszystkie funkcje liniowe przecinają się z osią \(Oy\) w punkcie \(P=(0,b)\), więc w naszym przypadku ta funkcja przecięłaby się w punkcie o współrzędnych \(\left(0,\frac{2}{3}\right)\). Zdanie jest więc fałszem.
Jeśli nie pamiętasz o tej własności, to do prawidłowej odpowiedzi można dojść też w inny sposób. Wystarczy sprawdzić jaką wartość przyjmuje ta funkcja dla \(x=0\) (tam właśnie nastąpi przecięcie się z osią \(Oy\)). Otrzymalibyśmy wtedy informację, że:
$$f(0)=-\frac{1}{6}\cdot0+\frac{2}{3} \\
f(0)=\frac{2}{3}$$
I to by oznaczało, że wykres przetnie oś \(Oy\) w punkcie o współrzędnych \(\left(0,\frac{2}{3}\right)\).
Zadanie 11. (1pkt) W kartezjańskim układzie współrzędnych \((x, y)\) przedstawiono fragment wykresu funkcji kwadratowej \(f\) (zobacz rysunek). Wierzchołek paraboli, która jest wykresem funkcji \(f\), oraz punkty przecięcia paraboli z osiami układu współrzędnych mają współrzędne całkowite.
Zadanie 11.2. (1pkt) Zapisz poniżej w postaci przedziału zbiór wszystkich argumentów, dla których funkcja \(f\) przyjmuje wartości ujemne.
$$...........$$
Wyjaśnienie:
Funkcja przyjmuje wartości ujemne dla argumentów od \(x=2\) (bez tego argumentu, bo dla niego przyjmowana warrtość jest równa \(0\)), aż do argumentu \(x=6\) (także bez tego argumentu). Zapisalibyśmy więc, że wartości ujemne są przyjmowane w przedziale \(x\in(2,6)\).
Zadanie 11.3. (1pkt) Uzupełnij zdanie. Wybierz dwie właściwe odpowiedzi spośród oznaczonych literami A–F i wpisz te litery w wykropkowanych miejscach.
Wzór funkcji \(f\) można przedstawić w postaci: \(......\) oraz \(......\)
A. \(f(x)=\frac{1}{2}(x-2)(x-6)\)
B. \(f(x)=\frac{1}{2}(x-4)^2-2\)
C. \(f(x)=2(x-2)(x-6)\)
D. \(f(x)=\frac{1}{2}(x+4)^2-2\)
E. \(f(x)=2(x+2)(x+6)\)
F. \(f(x)=2(x+4)^2-2\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Zapisanie wzoru w postaci iloczynowej.
Idea zadania polega na tym, by z wykresu odczytać kluczowe informacje i za ich pomocą ustalić wzór tej funkcji w postaci iloczynowej oraz kanonicznej.
Zacznijmy od postaci iloczynowej, czyli funkcji typu \(f(x)=a(x-x_{1})(x-x_{2})\), gdzie \(x_{1}\) oraz \(x_{2}\) to miejsca zerowe funkcji. Z wykresu odczytujemy, że nasza funkcja ma dwa miejsca zerowe i są to \(x_{1}=2\) oraz \(x_{2}=6\). Podstawiając te dane do wzoru, otrzymamy:
$$f(x)=a(x-2)(x-6)$$
Do pełnego wzoru brakuje nam znajomości współczynnika \(a\). Aby go poznać, musimy podstawić współrzędne jakiegoś punktu, przez który przechodzi nasza funkcja. Przykładowo pasuje nam punkt o współrzędnych \((0,6)\), zatem podstawiając jego współrzędne, otrzymamy następującą sytuację:
$$6=a(0-2)(0-6) \\
6=a(-2)(-6) \\
6=12a \\
a=\frac{6}{12}=\frac{1}{2}$$
To oznacza, że pierwszym poszukiwanym wzorem będzie \(f(x)=\frac{1}{2}(x-2)(x-6)\).
Krok 2. Zapisanie wzoru w postaci kanonicznej.
Z wykresu odczytujemy, że wierzchołkiem naszej paraboli jest punkt o współrzędnych \((4,-2)\). Postać kanoniczną zapisujemy jako \(f(x)=a(x-p)^2+q\), gdzie \(p\) oraz \(q\) to właśnie współrzędne naszego wierzchołka. Podstawiając zatem \(p=4\) oraz \(q=-2\), otrzymamy:
$$f(x)=a(x-4)^2+(-2) \\
f(x)=a(x-4)^2-2$$
Ponownie brakuje nam współczynnika \(a\), ale to będzie ta sama wartość jak obliczona przed chwilą w postaci iloczynowej, czyli \(a=\frac{1}{2}\). Możemy zatem zapisać, że pełnym wzorem naszej funkcji będzie:
$$f(x)=\frac{1}{2}(x-4)^2-2$$
Zadanie 11.4. (2pkt) Funkcja kwadratowa \(g\) jest określona za pomocą funkcji \(f\) (zobacz rysunek) następująco: \(g(x)=f(x+1)\). Na jednym z rysunków A–D przedstawiono, w kartezjańskim układzie współrzędnych \((x, y)\), fragment wykresu funkcji \(y=g(x)\).
Fragment wykresu funkcji \(y=g(x)\) przedstawiono na rysunku:
Wyjaśnienie:
Zapis typu \(g(x)=f(x+1)\) oznacza, że funkcja \(g(x)\) powstała w wyniku przesunięcia funkcji \(f(x)\) o \(1\) jednostkę w lewo. Taka sytuacja znalazła się na wykresie z odpowiedzi B.
Zadanie 14. (1pkt) Ciąg \((a_{n})\) jest określony dla każdej liczby naturalnej \(n\ge1\). Suma \(n\) początkowych wyrazów tego ciągu jest określona wzorem \(S_{n}=4\cdot(2^{n}-1)\) dla każdej liczby naturalnej \(n\ge1\).
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Pierwszy wyraz ciągu \((a_{n})\) jest równy \(4\).
Drugi wyraz ciągu \((a_{n})\) jest równy \(12\).
Odpowiedź
1) PRAWDA
2) FAŁSZ
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ocena prawdziwości pierwszego zdania.
Wartość pierwszego wyrazu będzie równa tak naprawdę \(S_{1}\) (czyli "sumie pierwszego wyrazu"), stąd też dość nietypowo możemy obliczyć wartość \(a_{1}\) podstawiając \(n=1\) do wzoru podanego w treści zadania:
$$S_{1}=4\cdot(2^{1}-1) \\
S_{1}=4\cdot(2-1) \\
S_{1}=4\cdot1 \\
S_{1}=4$$
Zdanie jest więc prawdą.
Krok 2. Ocena prawdziwości drugiego zdania.
Obliczmy teraz ile jest równe \(S_{2}\), podstawiając \(n=2\) do wzoru z treści zadania:
$$S_{2}=4\cdot(2^{2}-1) \\
S_{2}=4\cdot(4-1) \\
S_{2}=4\cdot3 \\
S_{2}=12$$
\(S_{2}\) to suma dwóch pierwszych wyrazów, a więc \(a_{1}+a_{2}\). Wiemy już, że \(a_{1}\) jest równe \(4\), czyli tym samym \(a_{2}\) będzie równe \(8\), bo \(4+8=12\). To oznacza, że zdanie jest fałszem.
Zadanie 16. (1pkt) Dane są dwa kąty o miarach \(\alpha\) oraz \(\beta\), spełniające warunki:
\(\alpha\in(0°,180°)\) i \(tg\alpha=-\frac{2}{3}\) oraz \(\beta\in(0°,180°)\) i \(cos\beta=\frac{1}{\sqrt{10}}\).
Na rysunkach A–F w kartezjańskim układzie współrzędnych \((x, y)\) zaznaczono różne kąty – w tym kąt o mierze \(\alpha\) oraz kąt o mierze \beta. Jedno z ramion każdego z tych kątów pokrywa się z dodatnią półosią \(Ox\), a drugie przechodzi przez jeden z punktów o współrzędnych
całkowitych: \(A\) lub \(B\), lub \(C\), lub \(D\), lub \(E\), lub \(F\).
Uzupełnij tabelę. Wpisz w każdą pustą komórkę tabeli właściwą odpowiedź, wybraną spośród oznaczonych literami A–F.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Omówienie kąta \(\alpha\).
Opisana w treści zadania sytuacja związana jest z następującymi wzorami, które możemy znaleźć w tablicach matematycznych:
\(sin\alpha=\frac{y}{r} \\
cos\alpha=\frac{x}{r} \\
tg\alpha=\frac{y}{x}\)
W powyższych wzorach \(x\) oraz \(y\) to współrzędne punktu, który znajduje się na jednym z ramion zaznaczonego kąta, natomiast \(r\) to odległość tego punktu od początku układu współrzędnych.
Zacznijmy zatem kąta \(\alpha\). Wiemy, że \(tg\alpha=-\frac{2}{3}\). Z wypisanych wcześniej wzorów wynika więc, że \(x=3\) oraz \(y=-2\), albo też \(x=-3\) oraz \(y=2\) (nie są to co prawda jedyne możliwości, bo równie dobrze mogłoby to być np. \(x=6\) oraz \(y=-4\), ale właśnie te dwie pary współrzędnych należałoby przeanalizować w pierwszej kolejności). Mówiąc bardziej obrazowo, szukamy na rysunkach sytuacji, w której punkt leżący na ramieniu kąta przyjmuje współrzędne \((3;-2)\) lub \((-3;2)\) i widzimy, że właśnie ten drugi przypadek znalazł się na rysunku z odpowiedzi B.
Krok 2. Omówienie kąta \(\beta\).
Z zapisu \(cos\beta=\frac{1}{\sqrt{10}}\) wynika, że pasowałaby nam taka odpowiedź, w której \(x=1\), a odległość punktu od początku układu współrzędnych to \(r=\sqrt{10}\). Tylko rysunek z odpowiedzi D ma zaznaczony punkt o współrzędnej \(x=1\), więc to będzie poszukiwana przez nas odpowiedź. Odległość \(r=\sqrt{10}\) też się tutaj zgadza, co bardzo dobrze widać na poniższym rysunku:
Zadanie 17. (1pkt) Kąt \(\alpha\) jest ostry oraz \(sin\alpha=\frac{\sqrt{5}}{3}\). Tangens kąta \(\alpha\) jest równy:
A. \(\frac{\sqrt{5}}{2}\)
B. \(\frac{2}{3}\)
C. \(\frac{2\sqrt{5}}{5}\)
D. \(\frac{3\sqrt{5}}{5}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Do zadania możemy podejść na różne sposoby. Możemy skorzystać z jedynki trygonometrycznej i obliczyć w ten sposób wartość cosinusa, a potem dzieląc sinus przez cosinus obliczymy wartość tangensa. Można też zastosować drugi sposób, który sprawdzi się tutaj znacznie lepiej - wykorzystamy trójkąt prostokątny. Wiedząc, że \(sin\alpha=\frac{\sqrt{5}}{3}\) możemy przyjąć, że przyprostokątna naprzeciwko kąta \(\alpha\) ma długość \(\sqrt{5}x\), natomiast przeciwprostokątna będzie równa \(3x\):
Uwaga: Nie możemy pisać, że przyprostokątna ma długość \(\sqrt{5}\), a przeciwprostokątna \(3\), bo równie dobrze te boki mogłyby miec odpowiednio miary \(2\sqrt{5}\) oraz \(6\) i wtedy też sinus byłby równy \(\frac{\sqrt{5}}{3}\). Dlatego też precyzyjniej jest stosować zapisy z niewiadomą \(x\).
Krok 2. Obliczenie długości drugiej przyprostokątnej.
Do poznania wartości tangensa potrzebujemy jeszcze długości drugiej przyprostokątnej, a poznamy ją korzystając z twierdzenia Pitagorasa:
$$(\sqrt{5}x)^2+b^2=(3x)^2 \\
5x^2+b^2=9x^2 \\
b^2=4x^2 \\
b=2x \quad\lor\quad b=-2x$$
Ujemną długość oczywiście odrzucamy, zatem zostaje nam \(b=2x\).
Krok 3. Obliczenie tangensa.
Znając długości obydwu przyprostokątnych, możemy zapisać, że:
$$tg\alpha=\frac{\sqrt{5}x}{2x} \\
tg\alpha=\frac{\sqrt{5}}{2}$$
Zadanie 21. (1pkt) W kartezjańskim układzie współrzędnych \((x, y)\) punkty \(K=(-7,-2)\) oraz \(L=(-1,4)\) są wierzchołkami trójkąta równobocznego \(KLM\). Pole trójkąta \(KLM\) jest równe:
A. \(17\sqrt{2}\)
B. \(17\sqrt{3}\)
C. \(18\sqrt{2}\)
D. \(18\sqrt{3}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Obliczenie długości odcinka \(KL\).
Odcinek \(KL\) jest jednym z boków trójkąta równobocznego, więc jeśli poznamy jego miarę, to będziemy bardzo blisko wyznaczenia pola trójkąta. Korzystając ze wzoru na długość odcinka w układzie współrzędnych wyjdzie nam, że:
$$|KL|=\sqrt{(x_{L}-x_{K})^2+(y_{L}-y_{K})^2} \\
|KL|=\sqrt{(-1-(-7))^2+(4-(-2))^2} \\
|KL|=\sqrt{6^2+6^2} \\
|KL|=\sqrt{36+36} \\
|KL|=\sqrt{72}$$
Możemy oczywiście jeszcze wyłączyć wspólny czynnik przed nawias, rozpisując ten pierwiastek jako \(\sqrt{36\cdot2}=6\sqrt{2}\), ale prawdę mówiąc nie ma tutaj takiej potrzeby, wręcz postać \(\sqrt{72}\) będzie dla nas za chwilę wygodniejsza.
Krok 2. Obliczenie pola powierzchni trójkąta.
Wiemy już, że nasz trójkąt równoboczny ma wszystkie boki o długości \(a=6\sqrt{2}\). Korzystając ze wzoru na pole trójkąta równobocznego możemy zapisać, że:
$$P=\frac{a^2\sqrt{3}}{4} \\
P=\frac{(\sqrt{72})^2\sqrt{3}}{4} \\
P=\frac{72\sqrt{3}}{4} \\
P=18\sqrt{3}$$
Zadanie 23. (1pkt) W rombie \(ABCD\) dłuższa przekątna \(AC\) ma długość \(12\) i tworzy z bokiem \(AB\) kąt o mierze \(30°\) (zobacz rysunek).
Pole rombu \(ABCD\) jest równe:
A. \(24\)
B. \(36\)
C. \(24\sqrt{3}\)
D. \(36\sqrt{2}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Widząc, że przekątne rombu przecinają się w połowie swojej długości, powstanie nam taka oto sytuacja:
Przy okazji, możemy od razu zapisać sobie jakie relacje zachodzą między bokami w trójkącie \(30°, 60°, 90°\) (na rysunku zapisane są na zielono).
Krok 2. Obliczenie długości drugiej przekątnej.
Na początek obliczmy długość odcinka \(x\), czyli połowę naszej drugiej przekątnej. Najprościej będzie po prostu skorzystać z własności trójkątów o kątach \(30°, 60°, 90°\).
$$x\sqrt{3}=6 \\
x=\frac{6}{\sqrt{3}} \\
x=\frac{6\cdot\sqrt{3}}{\sqrt{3}\cdot\sqrt{3}} \\
x=\frac{6\sqrt{3}}{3} \\
x=2\sqrt{3}$$
Tym samym możemy zapisać, że cała przekątna będzie mieć długość \(4\sqrt{3}\).
Krok 3. Obliczenie pola rombu.
Znając długości dwóch przekątnych, możemy skorzystać ze standardowego wzoru na pole rombu:
$$P=\frac{1}{2}\cdot e\cdot f \\
P=\frac{1}{2}\cdot12\cdot4\sqrt{3} \\
P=24\sqrt{3}$$
Zadanie 24. (2pkt) Dany jest okrąg \(O\) o środku w punkcie \(S\). Średnica \(AB\) tego okręgu przecina cięciwę \(CD\) w punkcie \(P\) (zobacz rysunek). Ponadto: \(|PB|=4\), \(|PC|=8\) oraz \(|PD|=5\).
Oblicz promień okręgu \(O\). Zapisz obliczenia.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Dostrzeżenie podobieństwa trójkątów \(ACP\) oraz \(BPD\).
Spójrzmy na kąty \(ABD\) i \(ACD\). Są to dwa kąty wpisane, które oparte są na tym samym łuku, co z kolei prowadzi nas do wniosku, że miary tych kątów będą jednakowe.
Analogicznie jest w przypadku kątów \(BAC\) oraz \(BDC\) - tutaj także mamy kąty oparte na tym samym łuku, więc miara tych dwóch kątów będzie taka sama.
Dodatkowo trzeba zauwayć, że kąty \(APC\) oraz \(BPD\) są kątami wierzchołkowymi, czyli w tej parze miara kątów również będzie jednakowa.
To wszystko sprawia, że trójkąty \(ACP\) oraz \(BPD\) będą na pewno trójkątami podobnymi (cecha: kąt-kąt-kąt).
Krok 2. Obliczenie długości odcinka \(PA\).
Z podobieństwa trójkątów wynika, że możemy ułożyć następujące równanie:
$$\frac{|PA|}{|PD|}=\frac{|PC|}{|PB|}$$
Podstawiając znane długości boków, otrzymamy:
$$\frac{|PA|}{5}=\frac{8}{4}$$
Mnożąc teraz na krzyż wyjdzie nam, że:
$$|PA|\cdot4=5\cdot8 \\
4|PA|=40 \\
|PA|=10$$
Krok 3. Obliczenie długości średnicy okręgu.
Z rysunku wynika, że średnica \(AB\) jest równa sumie odcinków \(PA\) oraz \(PB\), zatem:
$$|AB|=10+4 \\
|AB|=14$$
Krok 4. Obliczenie długości promienia okręgu.
Promień jest zawsze równy połowie średnicy, zatem:
$$r=14:2 \\
r=7$$
Zadanie 26. (3pkt) Objętość ostrosłupa prawidłowego czworokątnego jest równa \(384\). Wysokość ściany bocznej tego ostrosłupa tworzy z płaszczyzną podstawy kąt o mierze \(\alpha\) taki, że \(tg\alpha=\frac{4}{3}\) (zobacz rysunek).
Oblicz wysokość ściany bocznej tego ostrosłupa. Zapisz obliczenia.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Spójrzmy na trójkąt prostokątny, który został zaznaczony na rysunku. Mamy informację, że \(tg\alpha=\frac{4}{3}\) i to będzie nasz punkt wyjścia do zapisania pewnych oznaczeń. Moglibyśmy zapisać, że w takiej sytuacji przyprostokątna będąca jednocześnie wysokością ostrosłupa ma długość \(4x\), a przyprostokątna przy kącie \(\alpha\) (która jest połową długości krawędzi podstawy) będzie miała długość \(3x\). Od razu też możemy dodać (korzystając z twierdzenia Pitagorasa), że przeciwprostokątna tego trójkąta (która jest jednocześnie poszukiwaną wysokością ściany bocznej) będzie miała długość \(5x\).
I tu dość ważna uwaga. Nie możemy zapisać, że nasze przyprostokątne mają długość \(4\) oraz \(3\), bo równie dobrze mogłyby to być miary \(40\) oraz \(30\) i dla nich też mielibyśmy tangens równy \(\frac{4}{3}\). Dlatego właśnie tak ważne (zwłaszcza w tego typu zadaniach) jest zapisywanie tych miar jako \(4x\) oraz \(3x\).
Krok 2. Zapisanie długości krawędzi podstawy i pola podstawy.
Krawędź podstawy będzie dwa razy dłuższa od krótszej przyprostokątnej analizowanego przed chwilą trójkąta prostokątnego, zatem zapisalibyśmy, że:
$$a=2\cdot3x \\
a=6x$$
W podstawie naszego ostrosłupa znajduje się kwadrat (ponieważ jest to ostrosłup prawidłowy czworokątny), zatem od razu możemy zapisać, że jego pole jest równe:
$$P_{p}=(6x)^2 \\
P_{p}=36x^2$$
Krok 3. Wyznaczenie długości \(x\).
Z treści zadania wynika, że objętość naszej bryły jest równa \(384\). Wiemy już, że \(P_{p}=36x^2\) oraz \(H=4x\), zatem korzystając ze wzoru na objętość możemy zapisać, że:
$$V=\frac{1}{3}P_{p}\cdot H \\
384=\frac{1}{3}\cdot36x^2\cdot4x \\
384=12x^2\cdot4x \\
384=48x^3 \\
x^3=8 \\
x=2$$
Krok 4. Obliczenie wysokości ściany bocznej.
Na koniec została już tylko formalność. Celem zadania jest poznanie wysokości ściany bocznej, a skoro ta ma długość \(5x\), to możemy zapisać, że:
$$h_{b}=5\cdot2 \\
h_{b}=10$$
Zadanie 27. (2pkt) E-dowód ma zapisany na pierwszej stronie specjalny sześciocyfrowy numer CAN, który zabezpiecza go przed odczytaniem danych przez osoby nieuprawnione. Oblicz, ile jest wszystkich sześciocyfrowych numerów CAN o różnych cyfrach, spełniających warunek: trzy pierwsze cyfry są kolejnymi wyrazami ciągu arytmetycznego o różnicy \((-3)\). Zapisz obliczenia.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ustalenie jakie trzy cyfry mogą się pojawić na początku numeru CAN.
Trzy pierwsze cyfry muszą tworzyć ciąg arytmetyczny o różnicy \(-3\). Mówiąc bardziej obrazowo, druga cyfra musi być o \(3\) mniejsza od pierwszej, a trzecia cyfra o \(3\) mniejsza od drugiej. Najwyższą cyfrą na matematyce jest oczywiście \(9\), więc trzema pierwszymi cyframi mogłyby być zestawy:
$$9, 6, 3 \\
8, 5, 2 \\
7, 4, 1 \\
6, 3, 0$$
To oznacza, że mamy \(4\) różne zestawy liczb, które mogą znaleźć się na pierwszych trzech miejscach.
Krok 2. Obliczenie ilości liczb spełniających warunki zadania.
Rozpiszmy sobie dokładnie jakie liczby mogą znaleźć się na poszczególnych miejscach naszego numeru CAN.
· Na pierwszych trzech miejscach musi znaleźć się jeden z \(4\) zestawów liczb. Mamy zatem \(4\) możliwości.
· Czwartą cyfrą może być dowolna cyfra od \(0\) do \(9\), ale przez to że cyfry nie mogą się powtarzać, muszą to być wartości inne niż na pierwszych trzech miejscach naszej liczby. Mamy zatem \(10-3=7\) możliwości.
· Piątą cyfrą może być dowolna cyfra od \(0\) do \(9\), ale muszą to być wartości inne niż na pierwszych czterech miejscach naszej liczby. Mamy zatem \(10-4=6\) możliwości.
· Szóstą cyfrą może być dowolna cyfra od \(0\) do \(9\), ale muszą to być wartości inne niż na pierwszych pięciu miejscach naszej liczby.. Mamy zatem \(10-5=5\) możliwości.
To oznacza, że zgodnie z regułą mnożenia, interesujących nas liczb będziemy mieć:
$$4\cdot7\cdot6\cdot5=840$$
Zadanie 29. (2pkt) W hurtowni owoców wyselekcjonowane jabłko spełnia normę jakości, gdy jego masa (po zaokrągleniu do pełnych dekagramów) mieści się w przedziale \(\langle19 dag,\;21 dag\rangle\).
Pobrano próbę kontrolną liczącą \(50\) jabłek i następnie zważono każde z nich. Na poniższym wykresie słupkowym przedstawiono rozkład masy jabłek w badanej próbie. Na osi poziomej podano – wyrażoną w dekagramach – masę jabłka (w zaokrągleniu do pełnych dekagramów), a na osi pionowej przedstawiono liczbę jabłek o określonej masie.
Zadanie 29.2. (1pkt) Dokończ zdanie tak, aby było prawdziwe. Wybierz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Dominanta masy \(50\) zważonych jabłek (w zaokrągleniu do pełnych dekagramów) z pobranej próby kontrolnej jest równa:
ta masa jest największa w tej próbie.
iloczyn tej masy i liczby jabłek o takiej masie jest największy w tej próbie.
ta masa występuje najliczniej w tej próbie.
Wyjaśnienie:
Dominanta to wartość, która w danym zbiorze pojawia się najczęściej. Prawidłową odpowiedzą będzie więc \(20 dag\), ponieważ ta masa występuje najliczniej w tej próbie.
Zadanie 30. (4pkt) Zgodnie z założeniem architekta okno na poddaszu ma mieć kształt trapezu równoramiennego, który nie jest równoległobokiem. Dłuższa podstawa trapezu ma mieć długość \(12 dm\), a suma długości krótszej podstawy i wysokości tego trapezu ma być równa \(18 dm\).
Oblicz, jaką długość powinna mieć krótsza podstawa tego trapezu, tak aby pole powierzchni okna było największe. Oblicz to pole. Zapisz obliczenia.
Odpowiedź
\(b=3dm\) oraz \(P=112,5dm^2\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Zapisanie równań.
Z treści zadania wynika, że krótsza podstawa (oznaczmy ją jako \(b\)) oraz wysokość \(h\) mają mieć łączną długość równą \(18dm\). Zapiszmy zatem, że:
$$b+h=18 \\
b=18-h$$
Przy okazji możemy zapisać założenie, że \(b\) musi być mniejsze od \(12\) (bo w przeciwnym wypadku nie będzie to krótsza podstawa), no i oczywiście musi być większe od \(0\), zatem \(b\in(0,12)\).
Pole trapezu obliczamy ze wzoru:
$$P=\frac{1}{2}(a+b)\cdot h$$
Wiemy, że \(a=12\) oraz \(b=18-h\), zatem moglibyśmy zapisać, że:
$$P=\frac{1}{2}(12+18-h)\cdot h \\
P=\frac{1}{2}(30-h)\cdot h \\
P=(15-\frac{1}{2}h)\cdot h \\
P=15h-\frac{1}{2}h^2 \\
P=-\frac{1}{2}h^2+15h$$
Krok 2. Zapisanie wzoru funkcji \(P(h)\).
Otrzymaliśmy informację, że pole powierzchni prostokąta można opisać wzorem \(P=-\frac{1}{2}h^2+15h\). W ten sposób udało nam się zapisać wzór na pole z użyciem tylko jednej niewiadomej. Teraz całość możemy potraktować jak funkcję kwadratową (dla jakiejś wartości \(h\) otrzymamy konkretne pole \(P\)). Zapisalibyśmy więc, że \(P(h)=-\frac{1}{2}h^2+15h\).
Krok 3. Wyznaczenie współrzędnych wierzchołka paraboli.
Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola. Tutaj parabola będzie mieć ramiona skierowane do dołu, ponieważ współczynnik \(a=-\frac{1}{2}\). Sytuacja będzie więc wyglądać następująco:
Chcemy się dowiedzieć, dla jakiego \(h\) to pole \(P\) będzie największe, a wiemy, że parabola skierowana ramionami do dołu osiągnie swoją największą wartość w wierzchołku. Obliczmy zatem dla jakiej długości \(h\) ta największa wartość jest przyjmowana, a pomoże nam w tym wzór na współrzędną \(x_{W}\) wierzchołka paraboli:
$$x_{W}=\frac{-b}{2a} \\
x_{W}=\frac{-15}{2\cdot\left(-\frac{1}{2}\right)} \\
x_{W}=\frac{-15}{-1} \\
x_{W}=15$$
Wyliczyliśmy zatem, że pole powierzchni będzie największe gdy \(h=15\).
Krok 4. Wyznaczenie długości drugiej podstawy.
Zgodnie z treścią zadania, musimy jeszcze obliczyć długość krótszej podstawy, którą oznaczyliśmy jako \(b\). Zapisaliśmy sobie wcześniej, że \(b=18-h\), zatem:
$$b=18-15 \\
b=3[dm]$$
Krok 5. Obliczenie pola powierzchni trapezu.
Na koniec musimy obliczyć pole trapezu. Możemy w tym celu skorzystać ze wzoru, który zapisaliśmy wcześniej, czyli \(P=-\frac{1}{2}h^2+15h\) i podstawić do niego \(h=15\). Możemy też po prostu skorzystać ze standardowego wzoru na pole trapezu, bo znamy wszystkie miary naszego trapezu, czyli \(a=12\), \(b=3\) oraz \(h=15\). Skorzystamy może z tego standardowego wzoru, zatem:
$$P=\frac{1}{2}\cdot(12+3)\cdot15 \\
P=\frac{1}{2}\cdot15\cdot15 \\
P=112,5[dm^2]$$
Hej, zadanie 24 jest rozwiązane za pomocą czegoś czego nie ma w kartach wzorów z tego co widzę, więc jak to rozwiązać używając tylko tego co jest w kartach?
Na pewno chodzi o zadanie 24? Bo ono opiera się na podobieństwie figur, więc tam grę odgrywają nie tyle wzory, co po prostu zależności między długościami boków ;)
Nawet jeśli, cechy podobieństw trójkątów są w kartach wzorów na 16 stronie :D
|AP|x|BP|=|CP|x|DP|
To jest fajny wzór do tego zadania :)
Myślę że można zrobić albo z podobieństwa trójkątów, co jest w karcie wzorów, albo z twierdzenia o cięciwach w okręgu, czyli tak jak Papryczka Mielecka wyżej napisała |AP| x |BP| = |CP| x |DP|
Dzień dobry, proszę o sprawdzenie zadania 8. Wydaje mi się, że jest tam błąd. Liczba (-1) do potęgi 2 musi być równa 1, a nie (-1). Pozdrawiam
Tam jest (-1) do potęgi trzeciej – błędnie przepisałem potęgę, ale liczyłem dobrze, więc przepraszam za małe zamieszanie ;)
Link do pobrania arkusza w formacie pdf jest niedostępny
Hmmm, z tego co widzę, to link jak najbardziej działa ;)
Pozdrawiam i dziękuję za rozwiązania do zadań!
A w 15 zadaniu nie wystarczy policzyć ile wynosi q dzieląc 48 na 12, potem 12 podzielić przez q czyli 4, po czym wychodzi nam, że pierwszy wyraz to 3 i wtedy przyrównujemy to do 1-2a, i z tego równania wychodzi nam, że a=-1?
Można i tak ;)
Cześć, zastanawia mnie czemu w zadaniu 27, poprawną odpowiedzią jest 840, skoro nie jest nigdzie napisane, że ostatnie 3 cyfry nie mogą się powtarzać, bo przecież np. może wystąpić kod 963555, wtedy wynik zadania powinien wyglądać tak:
4 * 10 * 10 * 10 = 4000
Pozdrawiam,
Filip
W treści zadania jest informacja, że muszą to być różne cyfry, więc 963555 odpada ;)