Matura z matematyki (poziom podstawowy) - Czerwiec 2017
Zadanie 2. (1pkt) Iloczyn dodatnich liczb \(a\) i \(b\) jest równy \(1350\). Ponadto \(15\%\) liczby \(a\) jest równe \(10\%\) liczby \(b\). Stąd wynika, że \(b\) jest równe:
A. \(9\)
B. \(18\)
C. \(45\)
D. \(50\)
Wyjaśnienie:
Jeżeli \(15\%\) liczby \(a\) jest równe \(10\%\) liczby \(b\), to znaczy że:
$$0,15a=0,1b \\
a=\frac{0,1}{0,15}b \\
a=\frac{10}{15}b \\
a=\frac{2}{3}b$$
Skoro iloczyn liczb \(a\) oraz \(b\) jest równy \(1350\), to:
$$a\cdot b=1350 \\
\frac{2}{3}b\cdot b=1350 \\
\frac{2}{3}b^2=1350 \quad\bigg/\cdot\frac{3}{2} \\
b^2=2025 \\
b=45 \quad\lor\quad b=-45$$
Z treści zadania wynika, że liczba \(b\) musi być dodatnia, a to oznacza, że prawidłową odpowiedzią jest \(b=45\).
Zadanie 10. (1pkt) Równanie \(x(x-3)(x^2+25)=0\) ma dokładnie:
A. cztery rozwiązania: \(x=0, x=3, x=5, x=-5\)
B. trzy rozwiązania: \(x=3, x=5, x=-5\)
C. dwa rozwiązania: \(x=0, x=3\)
D. jedno rozwiązanie: \(x=3\)
Wyjaśnienie:
Równanie jest przedstawione w postaci iloczynowej, zatem aby równanie było równe zero, to któryś z nawiasów musi dać nam wartość równą zero. W związku z tym:
$$x(x-3)(x^2+25)=0 \\
x=0 \quad\lor\quad x-3=0 \quad\lor\quad x^2+25=0 \\
x=0 \quad\lor\quad x=3 \quad\lor\quad x^2=-25$$
Z racji tego iż nie ma możliwości by liczba rzeczywista podniesiona do kwadratu dała wynik ujemny, to z równania \(x^2=-25\) nie otrzymamy żadnych rozwiązań. To oznacza, że całe równanie ma tylko dwa rozwiązania: \(x=0 \lor x=3\).
Zadanie 17. (1pkt) Odcinek \(BD\) jest zawarty w dwusiecznej kąta ostrego \(ABC\) trójkąta prostokątnego, w którym przyprostokątne \(AC\) i \(BC\) mają długości odpowiednio \(5\) i \(3\).
Wówczas miara \(φ\) kąta \(DBC\) spełnia warunek:
A. \(20° \lt φ \lt 25°\)
B. \(25° \lt φ \lt 30°\)
C. \(30° \lt φ \lt 35°\)
D. \(35° \lt φ \lt 40°\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Wprowadzenie poprawnych oznaczeń.
Spójrzmy na kąt \(ABC\) i załóżmy że ma on miarę \(α\). O tym kącie wiemy, że jest dwukrotnie większy od poszukiwanego kąta \(φ\), czyli:
$$|\sphericalangle ABC|=α=2φ$$
Krok 2. Obliczenie miary kąta \(ABC\).
Znamy długości przyprostokątnej \(AC\) oraz \(BC\). Możemy więc posłużyć się funkcjami trygonometrycznymi i wyznaczyć miarę kąta \(ABC\), który umownie oznaczyliśmy jako \(α\). Korzystając z tangensa możemy zapisać, że:
$$tgα=\frac{5}{3} \\
tgα\approx1,67$$
Z tablic matematycznych musimy odczytać dla jakiego kąta tangens przyjmuje wartość bliską \(1,67\). Z takich tablic wynika, że dla kąta \(59°\) tangens przyjmuje wartość \(1,6643\) i jest to najlepsze przybliżenie jakie możemy otrzymać, zatem możemy zapisać, że:
$$α\approx59°$$
Krok 3. Obliczenie miary kąta \(φ\).
Wiemy, że kąt \(α\) jest dwukrotnie większy od kąta \(φ\), zatem:
$$φ\approx59°:2\approx29,5°$$
W związku z tym prawidłową odpowiedzią jest nierówność \(25°\lt φ \lt30°\).
Zadanie 19. (1pkt) Punkty \(A=(-21,11)\) i \(B=(3,17)\) są końcami odcinka \(AB\). Obrazem tego odcinka w symetrii względem osi \(Ox\) układu współrzędnych jest odcinek \(A'B'\). Środkiem odcinka \(A'B'\) jest punkt o współrzędnych:
A. \((-9,-14)\)
B. \((-9,14)\)
C. \((9,-14)\)
D. \((9,14)\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Wyznaczenie współrzędnych punktów \(A'\) oraz \(B'\).
Jeżeli jakiś punkt poddamy symetrii osiowej względem osi iksów, to współrzędna iksowa tego punktu nie zmieni się, natomiast współrzędna igrekowa zmieni swój znak na przeciwny. W związku z tym:
$$A'=(-21,-11) \\
B'=(3,-17)$$
Krok 2. Wyznaczenie współrzędnych środka odcinka \(A'B'\).
Środek odcinka \(A'B'\) możemy opisać wzorem:
$$S=\left(\frac{x_{A'}+x_{B'}}{2};\frac{y_{A'}+y_{B'}}{2}\right)$$
Znając współrzędne obydwu punktów wystarczy podstawić te dane do wzoru. Dla przejrzystości obliczeń dobrze jest obliczyć sobie oddzielnie współrzędną iksową i igrekową:
$$x_{S}=\frac{x_{A'}+x_{B'}}{2} \\
x_{S}=\frac{-21+3)}{2} \\
x_{S}=\frac{-18}{2} \\
x_{S}=-9 \\
\quad \\
y_{S}=\frac{y_{A'}+y_{B'}}{2} \\
y_{S}=\frac{-11+(-17)}{2} \\
y_{S}=\frac{-11-17}{2} \\
y_{S}=\frac{-28}{2} \\
y_{S}=-14$$
To oznacza, że środek odcinka \(A'B'\) ma współrzędne \(S=(-9,-14)\).
Zadanie 25. (1pkt) Rzucamy dwa razy symetryczną sześcienną kostką do gry. Prawdopodobieństwo otrzymania pary liczb, których iloczyn jest większy od \(20\), jest równe:
A. \(\frac{1}{6}\)
B. \(\frac{5}{36}\)
C. \(\frac{1}{9}\)
D. \(\frac{2}{9}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ustalenie liczby wszystkich możliwych zdarzeń elementarnych.
Na każdej kostce może wypaść jeden z sześciu wyników, a skoro rzucamy niezależnie dwoma kostkami, to liczba wszystkich kombinacji będzie równa \(|Ω|=6\cdot6=36\).
Krok 2. Ustalenie liczby zdarzeń sprzyjających.
Sprzyjającymi zdarzeniami (czyli takimi, które spełniają warunki naszego zadania) będą wszystkie te rzuty, których iloczyn daje wynik większy od \(20\). To będą następujące sytuacje:
$$(6,6),(6,5),(6,4),(5,6),(5,5), (4,6)$$
To oznacza, że tylko sześć przypadków spełnia warunki zadania, stąd też możemy napisać, że \(|A|=6\).
Krok 3. Obliczenie prawdopodobieństwa.
Prawdopodobieństwo obliczymy korzystając ze wzoru:
$$P(A)=\frac{|A|}{|Ω|}=\frac{6}{36}=\frac{1}{6}$$
Zadanie 26. (2pkt) Rozwiąż nierówność \(\left(x-\frac{1}{2}\right)x\gt3\left(x-\frac{1}{2}\right)\left(x+\frac{1}{3}\right)\).
Odpowiedź
\(x\in\left(-\frac{1}{2};\frac{1}{2}\right)\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Zapisanie nierówności w postaci ogólnej.
Aby przystąpić do wykonywania obliczeń musimy przenieść wszystkie wyrazy na lewą stronę, tak aby po prawej stronie zostało nam tylko zero. Zatem:
$$\left(x-\frac{1}{2}\right)x\gt3\left(x-\frac{1}{2}\right)\left(x+\frac{1}{3}\right) \\
\left(x-\frac{1}{2}\right)x-3\left(x-\frac{1}{2}\right)\left(x+\frac{1}{3}\right)\gt0$$
Wbrew pozorom nie jest to postać iloczynowa z której łatwo moglibyśmy wyznaczyć miejsca zerowe, bo w środku całego wyrażenia pojawia nam się odejmowanie. W związku z tym musimy uprościć całe wyrażenie w następujący sposób:
$$x^2-\frac{1}{2}x-\left(3x-\frac{3}{2}\right)\left(x+\frac{1}{3}\right)\gt0 \\
x^2-\frac{1}{2}x-\left(3x^2+x-\frac{3}{2}x-\frac{3}{6}\right)\gt0 \\
x^2-\frac{1}{2}x-3x^2-x+\frac{3}{2}x+\frac{1}{2}\gt0 \\
-2x^2+\frac{1}{2}\gt0$$
Krok 2. Obliczenie miejsc zerowych wielomianu.
Powstała nam nierówność kwadratowa, zatem musimy najpierw obliczyć miejsca zerowe, a zrobimy to tradycyjnie przy pomocy delty:
Współczynniki: \(a=-2,\;b=0,\;c=\frac{1}{2}\)
$$Δ=b^2-4ac=0^2-4\cdot(-2)\cdot\frac{1}{2}=0-(-4)=0+4=4 \\
\sqrt{Δ}=\sqrt{4}=2$$
$$x_{1}=\frac{-b-\sqrt{Δ}}{2a}=\frac{-0-2}{2\cdot(-2)}=\frac{-2}{-4}=\frac{1}{2} \\
x_{2}=\frac{-b+\sqrt{Δ}}{2a}=\frac{-0+2}{2\cdot(-2)}=\frac{2}{-4}=-\frac{1}{2}$$
Krok 3. Szkicowanie wykresu paraboli.
Współczynnik \(a\) był ujemny, więc parabola będzie mieć ramiona skierowane do dołu. Zaznaczamy na osi wyliczone przed chwilą miejsca zerowe (z pustymi kropkami, bo w nierówności wystąpił znak \(\gt\)).
Szukamy argumentów dla których funkcja przyjmuje wartości większe od zera, a więc interesować nas będzie przedział:
$$x\in\left(-\frac{1}{2};\frac{1}{2}\right)$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy wyznaczysz miejsca zerowe, a w dalszej części zadania popełnisz błędy (patrz: Krok 2.).
ALBO
• Gdy błędnie wyznaczysz miejsca zerowe funkcji (np. w wyniku błędu rachunkowego przy liczeniu delty), ale dalszy tok rozwiązywania będzie poprawny.
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik (w postaci zapisanego przedziału lub w formie graficznej).
Zadanie 27. (2pkt) Kąt \(α\) jest ostry i spełniona jest równość \(sinα+cosα=\frac{\sqrt{7}}{2}\). Oblicz wartość wyrażenia \((sinα-cosα)^2\).
Odpowiedź
\(\frac{1}{4}\)
Wyjaśnienie:
Podnosząc do kwadratu sumę \(sinα+cosα\) otrzymamy:
$$sinα+cosα=\frac{\sqrt{7}}{2} \\
(sinα+cosα)^2=\left(\frac{\sqrt{7}}{2}\right)^2 \\
sin^2α+2sinαcosα+cos^2α=\frac{7}{4} \\
sin^2α+cos^2α+2sinαcosα=\frac{7}{4} \\
1+2sinαcosα=\frac{7}{4} \\
2sinαcosα=\frac{3}{4}$$
Teraz wiedząc, że \(2sinαcosα=\frac{3}{4}\) możemy zapisać, że:
$$(sinα-cosα)^2=sin^2α-2sinαcosα+cos^2α= \\
=sin^2α+cos^2α-2sinαcosα=1-\frac{3}{4}=\frac{1}{4}$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
Gdy rozpisując lewą stronę równania otrzymasz \(2sinαcosα=\frac{3}{4}\).
ALBO
• Gdy rozpisując prawą stronę równania skorzystasz z jedynki trygonometrycznej i zapiszesz, że \((sinα-cosα)^2=1-2sinαcosα\).
ALBO
• Gdy obliczysz, że \(cosα=\frac{\sqrt{7}+1}{4} \lor cosα=-\frac{\sqrt{7}+1}{4}\).
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 28. (2pkt) Dwusieczna kąta ostrego \(ABC\) przecina przyprostokątną \(AC\) trójkąta prostokątnego \(ABC\) w punkcie \(D\).
Udowodnij, że jeżeli \(|AD|=|BD|\), to \(|CD|=\frac{1}{2}\cdot |BD|\).
Odpowiedź
Udowodniono korzystając z własności trójkątów i funkcji trygonometrycznych.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Jeżeli trójkąt \(ADB\) jest równoramienny (a tak wynika z założeń), to znaczy że kąty przy boku \(AB\) mają jednakową miarę. Skoro tak, to kąt \(DBC\) będzie miał także tą samą miarę. Dlaczego? Skoro prosta \(BD\) jest dwusieczną kąta \(ABC\), to \(|\sphericalangle ABD|=|\sphericalangle DBC|\). Całość na rysunku wyglądać będzie następująco:
Krok 2. Obliczenie miary kąta \(α\).
Spójrzmy na trójkąt \(ABC\). W trójkącie suma kątów jest równa \(180°\). Jeden z kątów tego trójkąta już znamy i jest to kąt \(90°\). To oznacza, że na dwa pozostałe kąty zostaje nam \(180°-90°=90°\). Jeżeli przyjrzymy się rysunkowi to zauważymy, że pozostałe kąty mają łączną miarę \(α+2α=3α\). Zatem:
$$3α=90° \\
α=30°$$
Krok 3. Zakończenie dowodzenia.
Dowodzenie możemy zakończyć na różne sposoby - przykładowo możemy zapisać, że trójkąt \(BCD\) jest trójkątem o kątach \(30°,60°,90°\), zatem z własności tego trójkąta wynika, że jeżeli przyprostokątną DC oznaczymy jako \(a\), to przeciwprostokątna \(BD\) jest równa \(2a\), czyli zajdzie równość \(|CD|=\frac{1}{2}\cdot |BD|\).
Jeszcze lepiej zakończenie dowodzenia będzie wyglądać jak skorzystamy po prostu z funkcji trygonometrycznych, a konkretnie z sinusa:
$$sin30°=\frac{|CD|}{|DB|} \\
\frac{1}{2}=\frac{|CD|}{|DB|} \quad\bigg/\cdot |DB| \\
|CD|=\frac{1}{2}\cdot |BD|$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy dostrzeżesz jednakowe miary trzech kątów (patrz: Krok 1.).
2 pkt
• Gdy przeprowadzisz pełne dowodzenie.
Zadanie 29. (2pkt) Wykaż, że prawdziwa jest nierówność \((1,5)^{100}\lt6^{25}\).
Odpowiedź
Wykazano sprowadzając potęgi do jednakowego wykładnika.
Wyjaśnienie:
Aby porównać ze sobą te dwie liczby stojące po obu stronach nierówności musimy sprowadzić je albo do wspólnej podstawy potęgi, albo do wspólnego wykładnika potęgi. Znacznie łatwiej będzie dojść do wspólnego wykładnika potęgi:
$$(1,5)^{100}\lt6^{25} \\
(1,5)^{4\cdot25}\lt6^{25} \\
(1,5^4)^{25}\lt6^{25} \\
5,0625^{25}\lt6^{25}$$
Podstawa potęgi po lewej stronie jest mniejsza niż po prawej, zatem nierówność jest na pewno prawdziwa.
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy dostrzeżesz jednakowe miary trzech kątów (patrz: Krok 1.).
2 pkt
• Gdy przeprowadzisz pełne dowodzenie.
Zadanie 30. (2pkt) Suma trzydziestu początkowych wyrazów ciągu arytmetycznego \((a_{n})\), określonego dla \(n\ge1\), jest równa \(30\). Ponadto \(a_{30}=30\). Oblicz różnicę tego ciągu.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Obliczenie wartości pierwszego wyrazu.
Ze wzoru na sumę \(n\)-tych wyrazów ciągu arytmetycznego wynika, że:
$$S_{n}=\frac{a_{1}+a_{n}}{2}\cdot n \\
S_{30}=\frac{a_{1}+a_{30}}{2}\cdot30 \\
30=\frac{a_{1}+30}{2}\cdot30 \quad\bigg/:30 \\
1=\frac{a_{1}+30}{2} \\
2=a_{1}+30 \\
a_{1}=-28$$
Krok 2. Obliczenie różnicy ciągu arytmetycznego.
Korzystając ze wzoru ogólnego ciągu arytmetycznego możemy zapisać, że:
$$a_{n}=a_{1}+(n-1)r \\
a_{30}=a_{1}+(30-1)r \\
a_{30}=a_{1}+29r \\
30=-28+29r \\
58=29r \\
r=2$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy obliczysz wartość pierwszego wyrazu (patrz: Krok 1.).
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 31. (2pkt) Ze zbioru liczb \(1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14,15\) losujemy bez zwracania dwa razy po jednej liczbie. Wylosowane liczby tworzą parę \((a,b)\), gdzie \(a\) jest wynikiem pierwszego losowania, \(b\) jest wynikiem drugiego losowania. Oblicz, ile jest wszystkich par \((a,b)\) takich, że iloczyn \(a\cdot b\) jest liczbą parzystą.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ustalenie kiedy iloczyn liczb jest liczbą parzystą.
Zastanówmy się co się musi stać, aby iloczyn dwóch liczb dał liczbę parzystą.
Kiedy mnożymy przez siebie dwie liczby nieparzyste, to otrzymany wynik jest nieparzyty (np. \(3\cdot5=15\)).
Kiedy mnożymy przez siebie dwie liczby parzyste, to otrzymany wynik jest parzyty (np. \(2\cdot6=12\)).
Kiedy mnożymy przez siebie liczbę parzystą i nieparzystą, to otrzymany wynik jest parzysty (np. \(5\cdot6=30\)).
W związku z tym interesować nas będą wszystkie pary w których:
a) pierwsza i druga liczba są parzyste
b) pierwsza liczba jest parzystą, a druga jest nieparzysta
c) pierwsza liczba jest nieparzysta, a druga jest parzysta
Krok 2. Ustalenie liczby zdarzeń sprzyjających.
Ustalmy ile jest możliwych kombinacji wylosowania dwóch liczb parzystych. W zbiorze mamy \(7\) liczb parzystych i \(8\) nieparzystych. Ważną informacją jest to, że losowanie odbywa się bez zwracania piłki. W związku z tym jak wylosujemy jedną z siedmiu parzystych liczb, to potem możemy wylosować jedną z sześciu parzystych liczb. Zatem zgodnie z regułą mnożenia możliwości otrzymania dwóch liczb parzystych będziemy mieć:
$$|A_{1}|=7\cdot6=42$$
Teraz ustalmy ile jest kombinacji wylosowania najpierw liczby parzystej, a potem nieparzystej. Jak w pierwszym losowaniu wybierzemy jedną z siedmiu liczb parzystych, to w kolejnym możemy natrafić na jedną z ośmiu liczb nieparzystych (bo odrzucona liczba będzie parzysta), zatem zgodnie z regułą mnożenia:
$$|A_{2}|=7\cdot8=56$$
I na koniec ustalmy ile jest kombinacji wylosowania najpierw liczby nieparzystej, a potem parzystej. Tu będzie dość podobnie jak przed chwilą - jak w pierwszym losowaniu trafimy na jedną z ośmiu liczb nieparzystych, to potem możemy trafić na jedną z siedmiu liczb parzystych (bo odrzucona liczba będzie nieparzysta):
$$|A_{3}|=8\cdot7=56$$
Teraz dodajemy do siebie te wszystkie kombinacje i wychodzi nam, że wszystkich zdarzeń sprzyjających jest:
$$|A|=|A_{1}|+|A_{2}|+|A_{3}| \\
|A|=42+56+56 \\
|A|=154$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy obliczysz przynajmniej jedną z trzech składowych zdarzeń sprzyjających (patrz: Krok 1.).
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 32. (4pkt) Ramię trapezu równoramiennego \(ABCD\) ma długość \(\sqrt{26}\). Przekątne w tym trapezie są prostopadłe, a punkt ich przecięcia dzieli je w stosunku \(2:3\). Oblicz pole tego trapezu.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
W trapezie równoramiennym przekątne są równej długości. Dodatkowo wiemy, że w tym konkretnym przypadku przecinają się pod kątem prostym. Skoro więc punkt przecięcia się przekątnych dzieli je w stosunku \(2:3\), to nasz rysunek będzie wyglądać mniej więcej w ten sposób:
Krok 2. Obliczenie wartości \(x\).
Spójrzmy przykładowo na trójkąt \(BCS\). Jest to trójkąt prostokątny, zatem możemy obliczyć wartość niewiadomej \(x\) korzystając z Twierdzenia Pitagorasa.
$$(2x)^2+(3x)^2=(\sqrt{26})^2 \\
4x^2+9x^2=26 \\
13x^2=26 \\
x^2=2 \\
x=\sqrt{2} \quad\lor\quad x=-\sqrt{2}$$
Ujemną wartość oczywiście odrzucamy, bo bok nie może mieć ujemnej długości, zatem zostaje nam \(x=\sqrt{2}\).
Krok 3. Obliczenie pola trapezu.
Jak spojrzymy na nasz rysunek to możemy wyodrębnić w nim dwa duże trójkąty \(ACD\) oraz \(ABC\). Suma pól tych dwóch trójkątów jest równa polu trapezu.
W jednym i drugim trójkącie mamy podstawę równą \(3x+2x=5x\). Skoro \(x=\sqrt{2}\), to już wiemy, że ta podstawa ma długość \(a=5\sqrt{2}\). W jednym i drugim trójkącie znamy też wysokości - w trójkącie \(ACD\) wysokość wynosi ona \(2x\) (czyli \(h=2\sqrt{2}\)), a dla trójkąta \(ABC\) wysokość jest równa \(3x\) (czyli \(h=3\sqrt{2}\)). W związku z tym:
$$P=P_{ACD}+P_{ABC} \\
P=\frac{1}{2}\cdot5\sqrt{2}\cdot2\sqrt{2}+\frac{1}{2}\cdot5\sqrt{2}\cdot3\sqrt{2} \\
P=\frac{1}{2}\cdot10\cdot2+\frac{1}{2}\cdot15\cdot2 \\
P=10+15 \\
P=25$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy zaznaczysz na rysunku (lub zapiszesz) poprawnie relację pomiędzy długościami części przekątnych np. \(2x\) oraz \(3x\) (patrz: Krok 1.).
2 pkt
• Gdy obliczysz wartość \(x\) (patrz: Krok 2.).
3 pkt
• Gdy zapiszesz pole trapezu jako pole dwóch trójkątów (patrz: Krok 3.).
ALBO
• Gdy zapiszesz, że podstawa trójkąta (czyli przekątna trapezu) ma miarę \(a=5\sqrt{2}\) (patrz: Krok 3.).
ALBO
• Gdy obliczysz, że podstawy trapezu mają miarę \(|AB|=6\) oraz \(|CD|=4\), a wysokość trapezu jest równa \(h=5\).
4 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 33. (4pkt) Punkty \(A=(-2,-8)\) i \(B=(14,-8)\) są wierzchołkami trójkąta równoramiennego \(ABC\), w którym \(|AB|=|AC|\). Wysokość \(AD\) tego trójkąta jest zawarta w prostej o równaniu \(y=\frac{1}{2}x-7\). Oblicz współrzędne wierzchołka \(C\) tego trójkąta.
Odpowiedź
\(C=\left(\frac{38}{5};\frac{24}{5}\right)\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Spróbujmy narysować sobie całą sytuację, tak aby było łatwiej zrozumieć co musimy policzyć:
Z rysunku powinniśmy wywnioskować, że kluczem do sukcesu będzie odnalezienie współrzędnych punktu \(D\), który jest środkiem odcinka \(BC\) (wiemy że jest środkiem, bo wysokość w trójkącie równoramiennym dzieli podstawę na dwie równe części). Aby jednak tego dokonać, musimy poznać równanie prostej \(BC\).
Krok 2. Wyznaczenie równania prostej \(BC\).
Prostą \(BC\) możemy wyrazić równaniem \(y=ax+b\). Aby poznać pełen wzór, to musimy obliczyć wartości współczynników \(a\) oraz \(b\). O prostej \(BC\) wiemy, że jest prostopadła do prostej \(AD\), zatem iloczyn współczynników kierunkowych tych prostych musi być równy \(-1\). Skoro prosta \(AD\) ma współczynnik \(a=\frac{1}{2}\), to prosta \(BC\) ma ten współczynnik równy:
$$a\cdot\frac{1}{2}=-1 \\
a=-2$$
To oznacza, że prosta \(BC\) wyraża się równaniem \(y=-2x+b\). Brakuje nam jeszcze współczynnika \(b\), a poznamy go podstawiając do tego równania współrzędne jednego z punktów przechodzących przez tą prostą, czyli punktu \(B=(14;-8)\):
$$y=-2x+b \\
-8=-2\cdot14+b \\
-8=-28+b \\
b=20$$
W ten oto sposób udało nam się wyznaczyć równanie prostej \(BC\) i jest to \(y=-2x+20\).
Krok 3. Wyznaczenie współrzędnych punktu \(D\).
Punkt \(D\) jest miejscem przecięcia się prostych \(BC\) oraz \(AD\), zatem współrzędne tego punktu będą rozwiązaniem układu równań składającego się ze wzorów tych dwóch prostych:
$$\begin{cases}
y=\frac{1}{2}x-7 \\
y=-2x+20
\end{cases}$$
Stosując metodę podstawiania otrzymamy:
$$\frac{1}{2}x-7=-2x+20 \\
\frac{5}{2}x=27 \\
5x=54 \\
x=\frac{54}{5}$$
Znamy już współrzędną iksową punktu \(D\), a współrzędną igrekową obliczymy podstawiając do jednego z równań wyliczonego przed chwilą iksa:
$$y=-2x+20 \\
y=-2\cdot\frac{54}{5}+20 \\
y=-\frac{108}{5}+20 \\
y=-\frac{8}{5}$$
To oznacza, że \(D=\left(\frac{54}{5};-\frac{8}{5}\right)\).
Krok 4. Wyznaczenie współrzędnych punktu \(C\).
Ustaliliśmy już, że punkt \(D\) jest środkiem odcinka \(BC\). Środek odcinka \(BC\) możemy opisać wzorem:
$$D=\left(\frac{x_{B}+x_{C}}{2};\frac{y_{B}+y_{C}}{2}\right)$$
Znając współrzędne środka \(D\) oraz punktu \(B\) obliczymy współrzędne punktu \(C\). Dla przejrzystości obliczeń dobrze jest obliczyć sobie oddzielnie współrzędną iksową i igrekową:
$$x_{D}=\frac{x_{B}+x_{C}}{2} \\
\frac{54}{5}=\frac{14+x_{C}}{2} \\
\frac{108}{5}=14+x_{C} \\
x_{C}=\frac{38}{5} \\
\quad \\
y_{D}=\frac{y_{B}+y_{C}}{2} \\
-\frac{8}{5}=\frac{-8+y_{C}}{2} \\
-\frac{16}{5}=-8+y_{C} \\
y_{C}=\frac{24}{5}$$
Zatem poszukiwane przez nas współrzędne punktu \(C\) są następujące: \(C=\left(\frac{38}{5};\frac{24}{5}\right)\)
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy wyznaczysz równanie prostej \(BC\) (patrz: Krok 2.).
2 pkt
• Gdy obliczysz współrzędne punktu \(D\) (patrz: Krok 3.).
3 pkt
• Gdy obliczysz współrzędne punktu \(C\) (patrz: Krok 4.).
4 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 34. (5pkt) Podstawą graniastosłupa prostego \(ABCDA'B'C'D'\) jest romb \(ABCD\). Przekątna \(AC'\) tego graniastosłupa ma długość \(8\) i jest nachylona do płaszczyzny podstawy pod kątem \(30°\), a przekątna \(BD'\) jest nachylona do tej płaszczyzny pod kątem \(45°\). Oblicz pole powierzchni całkowitej tego graniastosłupa.
Odpowiedź
\(P_{c}=16\sqrt{3}+64\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Nanieśmy na rysunek dane z treści zadania i wprowadźmy też proste oznaczenia kluczowych długości:
Skoro w podstawie graniastosłupa znajduje się romb to warto pamiętać, że przekątne rombu mają różne długości oraz przecinają się w połowie swojej długości pod kątem prostym. Dzięki tym własnościom rombu będziemy w stanie wyliczać poszczególne długości.
Krok 2. Wyznaczenie długości pierwszej przekątnej podstawy.
Spójrzmy na trójkąt prostokątny \(ACC'\). Odcinek \(AC\) oznaczony na rysunku jako \(c\) jest przekątną podstawy, którą wyliczymy korzystając z funkcji trygonometrycznych.
$$cos30°=\frac{c}{8} \\
\frac{\sqrt{3}}{2}=\frac{c}{8} \\
c=\frac{8\sqrt{3}}{2} \\
c=4\sqrt{3}$$
Krok 3. Obliczenie wysokości graniastosłupa.
Nadal patrzymy na trójkąt prostokątny \(ACC'\). Znamy już dwie długości w tym trójkącie, więc trzecią długość, czyli wysokość \(CC'\) oznaczoną jako \(h\) możemy policzyć zarówno z Twierdzenia Pitagorasa jak i funkcji trygonometrycznych. Korzystając tym razem z sinusa zapiszemy, że:
$$sin30°=\frac{h}{8} \\
\frac{1}{2}=\frac{h}{8} \\
h=4$$
Krok 4. Wyznaczenie długości drugiej przekątnej podstawy.
Teraz spójrzmy na trójkąt \(BDD'\). Zawiera się w nim długość drugiej z przekątnych rombu, czyli bok \(BD\) oznaczony symbolem \(d\). Ten trójkąt jest nie tylko trójkątem prostokątnym, ale także jest to trójkąt równoramienny (bo jest to trójkąt o kątach \(45°, 45°, 90°\)). W związku z tym przyprostokątne tego trójkąta mają tą samą długość, a to z kolei oznacza, że:
$$d=h=4$$
Krok 5. Obliczenie pola podstawy graniastosłupa.
Znając długości przekątnych rombu możemy obliczyć pole podstawy, a będzie ono równe:
$$P_{p}=\frac{1}{2}\cdot c\cdot d \\
P_{p}=\frac{1}{2}\cdot4\sqrt{3}\cdot4 \\
P_{p}=2\sqrt{3}\cdot4 \\
P_{p}=8\sqrt{3}$$
Krok 6. Wyznaczenie długości boku rombu.
Spójrzmy na trójkąt \(CDE\). Jest to trójkąt prostokątny, bo przekątne rombu przecinają się pod kątem prostym. Wiemy też, że przekątne przecinają się w połowie swojej długości, zatem:
$$|CE|=\frac{1}{2}\cdot c \\
|CE|=\frac{1}{2}\cdot4\sqrt{3} \\
|CE|=2\sqrt{3} \\
\quad \\
|DE|=\frac{1}{2}d \\
|DE|=\frac{1}{2}\cdot4 \\
|DE|=2$$
Skoro tak, to odcinek \(DC\), oznaczony symbolem \(a\), który jest długością boku rombu wyliczymy z Twierdzenia Pitagorasa:
$$|CE|^2+|DE|^2=a^2 \\
(2\sqrt{3})^2+2^2=a^2 \\
4\cdot3+4=a^2 \\
12+4=a^2 \\
a^2=16 \\
a=4 \quad\lor\quad a=-4$$
Ujemne rozwiązanie oczywiście odrzucamy, bo długość nie może być ujemna, zatem zostaje nam \(a=4\).
Krok 7. Obliczenie pola powierzchni całkowitej graniastosłupa.
Mamy już wszystkie potrzebne dane do obliczenia pola powierzchni całkowitej graniastosłupa. W skład tej powierzchni wejdą dwa pola podstawy (góra i dół) obliczone w piątym kroku (\(P_{p}=8\sqrt{3}\)) oraz cztery ściany boczne o wymiarach \(4\times4\). Zatem:
$$P_{c}=2P_{p}+4P_{b} \\
P_{c}=2\cdot8\sqrt{3}+4\cdot4\cdot4 \\
P_{c}=16\sqrt{3}+64$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy obliczysz długość przekątnej \(AC\) (patrz: Krok 2.).
ALBO
• Gdy obliczysz wysokość graniastosłupa (patrz: Krok 3.).
2 pkt
• Gdy obliczysz długość przekątnej \(BD\) (patrz: Krok 4.).
3 pkt
• Gdy obliczysz pole podstawy graniastosłupa (patrz: Krok 5.).
4 pkt
• Gdy obliczysz długość boku rombu znajdującego się w podstawie (patrz: Krok 6.).
ALBO
• Gdy doprowadzisz zadanie do samego końca, ale otrzymany wynik będzie zły jedynie ze względu na błąd rachunkowy.
5 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
dziękuję za wyjaśnienie zadań! dużo mi pomogły
Ja również dziękuję, poprawiłem wyniki znacząco, z tego miałem 82% (kwiecień 2019), a w listopadzie miałem na próbnym operonie 52%.
W zadaniu 22 odpowiedzi B i C są takie same?
W sumie to… tak :D I tak też było w arkuszu :)
Czyli jeśli nie wyciągne dwójki przed nawias mając wynik z B, to z automatu zadanie niezaliczone? Głupie to trochę, bo te wyniki są takie same xd
To prawda, aczkolwiek pewnie zaliczone byłyby tutaj te dwie opcje :) Choć uczciwie mówiąc, robiąc to zadanie w poprawny sposób raczej nie otrzymamy takiej postaci jak z odpowiedzi B, więc problem jest pewnie marginalny ;)
Jak w zbiorze 13 liczb może być „7 liczb parzystych i 8 nieparzystych”?
Chodzi Ci o zadanie 31? Przecież tam jest 15 liczb ;)
Zbiór matur jest naprawdę pomocny i jestem bardzo wdzięczna, ale w zadaniu 17 mowa jest o obliczaniu kąta alfa, podczas gdy długości boków zostały podstawione do wzoru beta. Pozdrawiam
Może niezbyt jasno to rozpisałem, ale w tym zadaniu wyznaczamy zarówno miarę kąta alfa (czyli kąta ABC), jak i kąta gamma. Aby rozwiać ewentualne wątpliwości, to jeszcze lepiej opisałem to co się dzieje w tym zadaniu, więc możesz jeszcze raz przejrzeć i zobaczyć czy teraz zrozumiałaś :)
Superowe dzięki!
czy w zadaniu 23 jest błąd? Z obliczeń wyszła mi odpowiedź D (108) a w kluczu jest A. Przestudiowałem notatki i nie mam błędu, plus w wyjaśnieniu jest napisane że przekątna kwadratu równa jest a pierwiastek z 3 a nie z dwóch
pozdrawiam
Ale chwila moment :D W tym zadaniu mamy podaną przekątną sześcianu, a nie przekątną kwadratu! Przekątna sześcianu o boku a to właśnie a√3, więc wszystko jest dobrze :)
Jestem wszędzie zadanie 32 , wyjaśnienie : jakie kurka wodna prostokąty o podstawie 3x+2x = 5x ? Niee widzę żadnych prostokątów może ślepa jestem .. Chodzi o trójkąty tak?:D
Zgadza się, to trójkąty, złego słowa użyłem :D Dzięki za czujność!
W 33 dlaczego Xc wyszlo 38/5 skoro jak sie pomnoży 108/5 = 14 + Xc obustronnie przez 5 to wyjdzie 108 = 70 + Xc i wtedy Xc wychodzi 38? czy ja coś zle liczę
Ale tutaj nie trzeba mnożyć przez 5. Wystarczy od ułamka 108/5 odjąć 14 i masz już wynik ;) Jeśli już chcesz mnożyć przez 5, to mając równanie 108/5 = 14 + Xc musisz przez 5 pomnożyć także Xc, więc nie otrzymasz 108 = 70 + Xc, tylko 108 = 70 + 5Xc i wtedy otrzymasz dokładnie ten sam wynik, bo będziesz mieć 38=5Xc, czyli Xc=38/5 :)
od kiedy 2*3=5 a nie 6? (zadanie 5)
Chodzi o wymnożenie x^2 przez x^3 i o wykładniki potęg? Jak tak, to mnożąc potęgi o tej samej podstawie będziemy dodawać wykładniki, a nie mnożyć ;) No a 2+3=5 :)