Matura próbna z matematyki (poziom podstawowy) - Nowa Era 2023
Zadanie 4. (1pkt) Ile jest wszystkich dwucyfrowych liczb naturalnych większych od \(20\), w których zapisie dziesiętnym występują tylko cyfry parzyste?
A. \(16\)
B. \(19\)
C. \(20\)
D. \(25\)
Wyjaśnienie:
Ustalmy jakie cyfry mogą się pojawić w naszej poszukiwanej liczbie dwucyfrowej. Chcemy, by ta liczba była większa od \(20\) i by wszystkie cyfry były parzyste, zatem:
· w rzędzie dziesiątek możemy mieć cyfry \(2, 4, 6, 8\), czyli mamy \(4\) możliwości uzupełnienia tej cyfry.
· w rzędzie jedności możemy mieć cyfry \(0, 2, 4, 6, 8\), czyli mamy \(5\) możliwości uzupełnienia tej cyfry.
Jest jednak mały problem, ponieważ w ten sposób uwzględnilibyśmy liczbę \(20\) jako pasującą do naszego zdarzenia, a chcemy by ta liczba była większa od \(20\). Najlepiej będzie więc zastosować tradycyjnie regułę mnożenia, a na koniec odejmiemy tą jedną, niepasującą liczbę. W takim razie, zgodnie z regułą mnożenia takich liczb mielibyśmy:
$$5\cdot4=20$$
I od tego odejmujemy jedną liczbę (czyli dwudziestkę), która nam nie pasuje do rozwiązania, stąd też wszystkich interesujących nas liczb będziemy mieć:
$$20-1=19$$
Zadanie 5. (2pkt) Na rysunku przedstawiono geometryczną interpretację układu równań stopnia pierwszego z dwiema niewiadomymi \(x\) i \(y\). Punkt przecięcia dwu prostych oraz ich punkty wspólne z osią \(Ox\) układu współrzędnych mają współrzędne całkowite.
Dokończ zdanie. Wybierz dwie odpowiedzi, tak aby dla każdej z nich dokończenie poniższego zdania było prawdziwe.
Układem równań, którego interpretację geometryczną przedstawiono na rysunku powyżej, jest układ:
A. \(\begin{cases}
3(y+4)-6(x-3)=0 \\
-4y-7(x-7)=0
\end{cases}\)
B. \(\begin{cases}
3(y+4)-6x=0 \\
4y+2(x-7)=0
\end{cases}\)
C. \(\begin{cases}
3(y+4)-6x=0 \\
4y-2(x-7)=0
\end{cases}\)
D. \(\begin{cases}
y=2x-4 \\
y=\frac{1}{2}x+3\frac{1}{2}
\end{cases}\)
E. \(\begin{cases}
y=x-4 \\
y=-\frac{1}{2}x+3\frac{1}{2}
\end{cases}\)
F. \(\begin{cases}
y=2x-4 \\
y=-\frac{1}{2}x+3\frac{1}{2}
\end{cases}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Wybór pierwszej poprawnej odpowiedzi.
Celem zadania jest tak naprawdę ustalenie jakimi równaniami są opisane nasze proste. Najprościej będzie zacząć od ustalenia jaka jest postać kierunkowa tych prostych, czyli najpierw warto zerknąć na proponowane odpowiedzi D, E oraz F (bo właśnie tam wszystkie równania są zapisane w tej postaci, więc jest spore prawdopodobieństwo, że znajdziemy tam pierwszą poprawną odpowiedź). Możemy oczywiście wyznaczać takie równania w standardowy sposób, ale spróbujmy podejść do tego zadania nieco bardziej analitycznie, analizując podane odpowiedzi.
Widzimy, że jedna prosta przecina oś \(Ox\) dla \(y=-4\), a druga dla \(y=3\frac{1}{2}\), więc współczynniki \(b\) tych prostych powinny być równe odpowiednio \(b=-4\) oraz \(b=3\frac{1}{2}\). Tak się składa, że w każdej parze mamy takie współczynniki, więc analizujemy dalej. Widzimy, że jedna prosta jest rosnąca, a druga malejąca, czyli jedna powinna mieć współczynnik kierunkowy \(a\) dodatni, a druga ujemny. W ten sposób spośród odpowiedzi D, E, F możemy już odrzucić odpowiedź D. Zostały nam już odpowiedzi E oraz F, które różnią się tylko pierwszym równaniem, które opisuje prostą rosnącą. Sprawdźmy zatem jaką wartość przyjmuje każde z równań dla \(x=2\). Prosta \(y=x-4\) przyjmuje wartość \(y=2-4=-2\), natomiast prosta \(y=2x-4\) przyjmie wartość \(y=2\cdot2-4=0\). Na wykresie widać, że ta wartość powinna być równa \(0\), bo prosta przechodzi przez punkt o współrzędnych \((2;0)\), stąd też po tej prostej analizie możemy stwierdzić, że pierwszą poprawną odpowiedzią będzie F.
Dla upewnienia się, możemy oczywiście analogicznie sprawdzić to drugie równanie \(y=-\frac{1}{2}x+3\frac{1}{2}\), podstawiając np. \(x=7\). Wyjdzie nam, że \(y=-\frac{1}{2}\cdot7+3\frac{1}{2}=-3\frac{1}{2}+3\frac{1}{2}=0\) i to się zgadza, bo prosta przechodzi przez punkt o współrzędnych \((7;0)\).
Krok 2. Wybór drugiej poprawnej odpowiedzi.
Druga odpowiedź będzie znajdować się wśród proponowanych A, B oraz C. Mówiąc bardzo obrazowo, musimy sprawdzić które równania da się przekształcić do postaci tych z odpowiedzi F. Tu warto zauważyć, że każdy układ ma różne drugie równania, więc możemy skupić się tylko na nich. Przekształćmy zatem te równania do postaci kierunkowej:
Odp. A. (drugie równanie)
$$-4y-7(x-7)=0 \\
-4y-7x+49=0 \\
-4y=7x-49 \\
y=-\frac{7}{4}x+12\frac{1}{4}$$
To równanie jest więc na pewno błędne, bo nie otrzymaliśmy postaci \(y=-\frac{1}{2}x+3\frac{1}{2}\).
Odp. B. (drugie równanie)
$$4y+2(x-7)=0 \\
4y+2x-14=0 \\
4y=-2x+14=0 \\
y=-\frac{1}{2}x+3\frac{1}{2}$$
To równanie jest poprawne, bo otrzymaliśmy dokładnie to samo co w odpowiedzi F.
Odp. C. (drugie równanie)
$$4y-2(x-7)=0 \\
4y-2x+14=0 \\
4y=2x-14 \\
y=\frac{1}{2}x-3\frac{1}{2}$$
To równanie jest więc na pewno błędne, bo nie otrzymaliśmy postaci \(y=-\frac{1}{2}x+3\frac{1}{2}\).
I w ten oto sposób udało nam się ustalić, że poprawną odpowiedzią będzie także odpowiedź B.
Zadanie 7. (1pkt) Równanie \(\dfrac{(2x-4)(2x-6)^2}{(1-x)(2-x)}=0\) ma w zbiorze liczb rzeczywistych:
A. dokładnie jedno rozwiązanie: \(x=3\).
B. dokładnie dwa rozwiązania: \(x=2, x=3\).
C. dokładnie trzy rozwiązania: \(x=1, x=2, x=3\).
D. dokładnie cztery rozwiązania: \(x=-3, x=1, x=2, x=3\).
Wyjaśnienie:
Krok 1. Zapisanie założeń.
Z racji tego, iż na matematyce nie istnieje dzielenie przez zera, to mianownik naszego ułamka musi być różny od zera. W związku z tym, moglibyśmy zapisać, że:
$$(1-x)(2-x)\neq0$$
Mamy postać iloczynową, zatem:
$$1-x\neq0 \quad\lor\quad 2-x\neq0 \\
x\neq1 \quad\lor\quad x\neq2$$
Krok 2. Rozwiązanie równania.
Teraz możemy przejść do rozwiązywania równania. Najlepiej jest rozpocząć od wymnożenia całości przez to, co jest w mianowniku ułamka, dzięki czemu otrzymamy:
$$\frac{(2x-4)(2x-6)^2}{(1-x)(2-x)}=0 \quad\bigg/\cdot(1-x)(2-x) \\
(2x-4)(2x-6)^2=0$$
Otrzymaliśmy równanie w postaci iloczynowej, zatem chcąc je rozwiązać, wystarczy przyrównać wartości w nawiasach do zera:
$$2x-4=0 \quad\lor\quad 2x-6=0 \\
2x=4 \quad\lor\quad 2x=6 \\
x=2 \quad\lor\quad x=3$$
Krok 3. Weryfikacja otrzymanych wyników.
Otrzymane wyniki musimy jeszcze zweryfikować ze względu na zapisane wcześniej założenia. Okazuje się, że rozwiązanie \(x=2\) musimy odrzucić, ponieważ dla tej liczby wartość mianownika wychodziła równa \(0\). Stąd też to równanie będzie mieć jedynie jedno rozwiązanie i będzie nim \(x=3\).
Zadanie 10. (2pkt) Wykaż, że dla każdej liczby naturalnej \(n\ge2\) liczba \(8^n-2^n\) jest podzielna przez \(12\).
Odpowiedź
Udowodniono korzystając ze wzorów skróconego mnożenia oraz własności podzielności liczb.
Wyjaśnienie:
Wyłączając wspólny czynnik przed nawias, możemy naszą liczbę rozpisać w następujący sposób:
$$8^n-2^n=2^{n}\cdot(4^{n}-1)$$
Teraz powinniśmy dostrzec, że wyrażenie w nawiasie da się rozpisać wykorzystując wzór skróconego mnożenia \(a^2-b^2=(a-b)(a+b)\). Dzięki temu otrzymamy taką oto sytuację:
$$2^{n}\cdot(2^{n}-1)\cdot(2^{n}+1)$$
Jeśli się dobrze przyjrzymy, to zauważymy, że liczby \(2^{n}-1\), \(2^{n}\) oraz \(2^{n}+1\) to po prostu trzy kolejne liczby naturalne. To z kolei prowadzi nas do wniosku, że jedna z tych liczb jest podzielna przez \(3\).
Dodatkowo z treści zadania wiemy, że \(n\ge2\), a to by oznaczało, że liczba \(2^n\) jest na pewno liczbą parzystą i to taką, która jest podzielna przez \(4\).
To oznacza, że nasza liczba jest podzielna przez \(3\) i przez \(4\) jednocześnie, więc jest tym samym podzielna przez \(12\), co należało udowodnić.
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy doprowadzisz liczbę do postaci \(2n\cdot(2n−1)(2n+1)\) lub innej podobnej.
2 pkt
• Gdy przeprowadzisz pełne dowodzenie.
Zadanie 11. (5pkt) Na rysunku przedstawiono fragment paraboli, która jest wykresem funkcji kwadratowej \(f\). Ta parabola przecina oś \(Oy\) w punkcie \((0,2)\), a jej wierzchołkiem jest punkt \((1,4)\).
Zadanie 11.1. (1pkt) Wyznacz i zapisz równanie osi symetrii wykresu funkcji \(f\).
Wyjaśnienie:
Oś symetrii przechodzi zawsze przez wierzchołek paraboli. Współrzędna \(x\) wierzchołka paraboli jest równa \(1\), stąd też możemy być pewni, że równaniem osi symetrii wykresu funkcji \(f\) jest \(x=1\).
Zadanie 11.2. (3pkt) Wyznacz wzór funkcji \(f\). Zapisz obliczenia.
Odpowiedź
\(f(x)=-2(x-1)^2+4\)
Wyjaśnienie:
Znając współrzędne wierzchołka paraboli, najprościej będzie skorzystać z postaci kanonicznej, czyli \(f(x)=a(x-p)^2+q\). Skoro współrzędne wierzchołka są równe \((1;4)\), to \(p=1\) oraz \(q=4\), zatem:
$$f(x)=a(x-1)^2+4$$
Do pełnego wzoru brakuje nam jeszcze współczynnika \(a\). Aby go poznać, wystarczy podstawić do wyznaczonego przed chwilą równania współrzędne jednego z punktów, przez który przechodzi wykres. Możemy tutaj skorzystać z punktu podanego w treści zadania, czyli \((0;2)\). W związku z tym:
$$2=a\cdot(0-1)^2+4 \\
2=a\cdot(-1)^2+4 \\
2=a\cdot1+4 \\
2=a+4 \\
a=-2$$
To oznacza, że wzorem tej funkcji jest \(f(x)=-2(x-1)^2+4\).
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy zapiszesz wzór w postaci kanonicznej \(f(x)=a(x-1)^2+4\).
ALBO
• Gdy zapisując wzór w postaci ogólnej dostrzeżesz, że współczynnik \(c=2\).
2 pkt
• Gdy zapiszesz równanie w którym niewiadomą jest współczynnik \(a\).
ALBO
• Gdy zapisując wzór w postaci ogólnej ustalisz poprawnie wartości dwóch współczynników.
3 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 12. (4pkt) Na rysunku przedstawiono fragment wykresu funkcji wykładniczej \(f\) określonej wzorem \(f(x)=a^x\) oraz leżący na tym wykresie punkt \(A=(2,3)\).
Zadanie 12.1. (1pkt) Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Liczba \(f(0)-f(3)\) jest ujemna.
Liczba \(log_{3}f(2)\) jest równa \(1\).
Odpowiedź
1) PRAWDA
2) PRAWDA
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ocena prawdziwości pierwszego zdania.
Z wykresu funkcji odczytujemy, że \(f(0)=1\) (czyli, że dla argumentu \(x=0\) funkcja przyjmuje wartość równą \(1\)) oraz że \(f(3)=5\). To oznacza, że \(f(0)-f(3)=1-5=-4\), czyli zdanie jest prawdą.
Krok 2. Ocena prawdziwości drugiego zdania.
Z wykresu odczytujemy, że \(f(2)\) jest równe \(3\). W takim razie \(log_{3}f(2)\) to nic innego jak \(log_{3}3\), a ten jest rzeczywiście równy \(1\). Zdanie jest więc prawdą.
Zadanie 12.2. (2pkt) Oblicz wartość \(a\). Zapisz obliczenia.
Wyjaśnienie:
Wiemy, że funkcja \(f(x)=a^x\) przechodzi przez punkt \(A=(2;3)\), zatem podstawiając współrzędne tego punktu do wzoru, otrzymamy:
$$3=a^2 \\
a=\sqrt{3} \quad\lor\quad a=-\sqrt{3}$$
Ujemną wartość \(a\) odrzucamy, ponieważ nasza funkcja wykładnicza jest rosnąca, a więc tutaj \(a\gt1\). To oznacza, że zostaje nam tylko \(a=\sqrt{3}\).
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy zapiszesz równanie \(a^2=3\).
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 12.3. (1pkt) Jeden z poniższych rysunków przedstawia fragment wykresu funkcji \(g\) określonej wzorem \(g(x)=f(x-3)\). Fragment wykresu funkcji \(g\) przedstawiono na rysunku:
Zadanie 14. (1pkt) Na początku listopada w bufecie pracowniczym podniesiono cenę za obiad z \(20 zł\) do \(24 zł\). Z końcem miesiąca okazało się, że sprzedano mniej obiadów niż w październiku, ale wpływy z ich sprzedaży w listopadzie były o \(8\%\) wyższe niż w miesiącu przed podwyżką.
Liczba sprzedanych obiadów w listopadzie spadła o:
A. \(9\%\)
B. \(10\%\)
C. \(12\%\)
D. \(16\%\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Wprowadzenie oznaczeń do treści zadania.
Wprowadźmy do zadania proste oznaczenia:
\(x\) - liczba sprzedanych obiadów w październiku (po cenie \(20zł\))
\(y\) - liczba sprzedanych obiadów w listopadzie (po cenie \(24zł\))
To z kolei oznacza, że na obiadach w październiku zarobiono \(20x\), a w listopadzie \(24y\).
Krok 2. Ustalenie spadku liczby sprzedanych obiadów.
Z treści zadania wynika, że jak wpływy z października powiększymy o \(8\%\), to otrzymamy wpływy z listopada, czyli możemy ułożyć następujące równanie:
$$20x\cdot1,08=24y \\
21,6x=24y \quad\bigg/\:24 \\
y=0,9x$$
Otrzymany zapis oznacza, że liczba sprzedanych obiadów w listopadzie stanowi \(90\%\) tych, które były sprzedane w październiku, czyli tym samym sprzedaż spadła o \(10\%\).
Zadanie 15. (1pkt) Dany jest ciąg \((a_{n})\) określony wzorem \(a_{n}=3\cdot(-2)^n\) dla każdej liczby naturalnej \(n\ge1\).
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Ciąg \((a_{n})\) jest ciągiem geometrycznym o ilorazie \(3\).
Ciąg \((a_{n})\) jest malejący.
Odpowiedź
1) FAŁSZ
2) FAŁSZ
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ocena prawdziwości pierwszego zdania.
Patrząc się na wzór ciągu możemy zauważyć, że \(q=-2\), bo to właśnie liczba \(-2\) jest podnoszona do potęgi \(n\). Jeśli tego nie dostrzegamy, to zawsze możemy obliczyć wartości dwóch przykładowych wyrazów, np. \(a_{1}\) oraz \(a_{2}\), zatem:
$$a_{1}=3\cdot(-2)^1=3\cdot(-2)=-6 \\
a_{2}=3\cdot(-2)^2=3\cdot4=12$$
W takim razie iloraz będzie równy:
$$q=\frac{a_{2}}{a_{1}} \\
q=\frac{12}{-6} \\
q=-2$$
Zdanie jest więc fałśzem.
Krok 2. Ocena prawdziwości drugiego zdania.
Już po obliczeniu pierwszych dwóch wyrazów w pierwszym kroku widać wyraźnie, że ten ciąg na pewno nie jest malejący (nie będzie też rosnący, tylko będzie niemonotoniczny), więc zdanie jest fałszem.
Zadanie 16. (1pkt) Kąt \(\alpha\) jest ostry, a \(sin\alpha=2\cdot cos\alpha\).
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
\(sin\alpha=\frac{1}{2}\)
Odpowiedź
1) PRAWDA
2) FAŁSZ
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ocena prawdziwości pierwszego zdania.
Z własności funkcji trygonometrycznych wiemy, że \(tg\alpha=\frac{sin\alpha}{cos\alpha}\). Skoro tak, to podane w treści równanie możemy przekształcić w następujący sposób:
$$sin\alpha=2\cdot cos\alpha \\
\frac{sin\alpha}{cos\alpha}=2 \\
tg\alpha=2$$
Zdanie jest więc prawdą.
Krok 2. Ocena prawdziwości drugiego zdania.
Tym razem skorzystamy z jedynki trygonometrycznej, czyli zależności \(sin^2\alpha+cos^2\alpha=1\). Z równania \(sin\alpha=2\cdot cos\alpha\) wynika, że \(cos\alpha=\frac{1}{2}sin\alpha\). Podstawiając to teraz do jedynki trygonometrycznej, otrzymamy:
$$sin^2\alpha+\left(\frac{1}{2}sin\alpha\right)^2=1 \\
sin^2\alpha+\frac{1}{4}sin^2\alpha=1 \\
\frac{5}{4}sin^2\alpha=1 \quad\bigg/\cdot\frac{4}{5} \\
sin^2\alpha=\frac{4}{5} \\
sin\alpha=\sqrt{\frac{4}{5}} \quad\lor\quad sin\alpha=-\sqrt{\frac{4}{5}}$$
Skoro \(\alpha\) jest kątem ostrym, to sinus takiego kąta musi być dodatni, więc ujemne rozwiązanie odrzucamy i zostaje nam jedynie \(sin\alpha=\sqrt{\frac{4}{5}}\), co możemy jeszcze rozpisać jako $$sin\alpha=\frac{2}{\sqrt{5}}=\frac{2\sqrt{5}}{\sqrt{5}\cdot\sqrt{5}}=\frac{2\sqrt{5}}{5}$$
Sinus nie jest więc równy \(\frac{1}{2}\), czyli zdanie jest fałszem.
Zadanie 17. (1pkt) Dany jest trójkąt \(ABC\), w którym \(2\cdot|AB|=3\cdot|BC|=4\cdot|AC|=12\).
Oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. Wybierz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.
Obwód trójkąta \(ABC\) jest równy \(12\).
Trójkąt \(ABC\) jest ostrokątny.
Odpowiedź
1) FAŁSZ
2) FAŁSZ
Wyjaśnienie:
Krok 1. Obliczenie długości wszystkich boków trójkąta.
Z równania wynika, że:
$$2|AB|=12 \\
|AB|=6$$
$$3|BC|=12 \\
|BC|=4$$
$$4|AC|=12 \\
|AC|=3$$
Krok 2. Ocena prawdziwości pierwszego zdania.
Obwód tego trójkąta jest równy:
$$Obw=6+4+3 \\
Obw=13$$
Zdanie jest więc fałszem.
Krok 3. Ocena prawdziwości drugiego zdania.
Z twierdzenia Pitagorasa wiemy, że jeżeli \(a^2+b^2=c^2\) to trójkąt jest prostokątny. Możemy tutaj też dodać, że jeżeli \(a^2+b^2\gt c^2\) to trójkąt jest ostrokątny, a jeżeli \(a^2+b^2\lt c^2\) to trójkąt jest rozwartokątny. Musimy więc obliczyć ile to jest \(a^2+b^2\) i odnieść ten wynik do wartości \(c^2\). I tu uwaga - pod \(a\) oraz \(b\) zawsze podstawimy krótsze boki, natomiast pod \(c\) zawsze ten najdłuższy. W związku z tym:
$$a^2+b^2=3^2+4^2 \\
a^2+b^2=9+16 \\
a^2+b^2=25$$
$$c^2=6^2 \\
c^2=36$$
Wyszło nam więc, że \(a^2+b^2\lt c^2\), ponieważ \(25\lt36\). To oznacza, że ten trójkąt jest rozwartokątny, czyli zdanie jest fałszem.
Zadanie 19. (2pkt) Dany jest trójkąt \(ABC\), w którym \(|AC|=5\). Dwusieczna \(CD\) kąta \(ACB\) dzieli bok \(AB\) na odcinki o długości \(|AD|=4\), \(|DB|=3\) (zobacz rysunek).
Oblicz długość \(a\) boku \(BC\) trójkąta \(ABC\). Zapisz obliczenia.
Odpowiedź
\(|BC|=\frac{15}{4}\)
Wyjaśnienie:
W tym zadaniu skorzystamy z twierdzenia o dwusiecznej kąta w trójkącie. Na jego podstawie możemy ułożyć następującą proporcję:
$$\frac{a}{3}=\frac{5}{4} \quad\bigg/\cdot3 \\
a=\frac{15}{4}$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy poprawnie zapiszesz proporcję \(\frac{a}{3}=\frac{5}{4}\)
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 20. (1pkt) Punkty \(A=(1,1)\) i \(C=(5,5)\) są przeciwległymi wierzchołkami rombu \(ABCD\). Wierzchołek \(B\) leży na osi \(Ox\) układu współrzędnych.
Wierzchołek \(B\) ma współrzędne:
A. \((4,0)\)
B. \((5,0)\)
C. \((6,0)\)
D. \((7,0)\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Nanieśmy na układ współrzędnych znane punkty \(A\) oraz \(C\) i spróbujmy naszkicować omawiany romb. Wiemy, że wszystkie boki rombu mają jednakową długość, czyli punkt \(B\) (który leży na osi \(Ox\)) musi być oddalony o jednakową odległość zarówno od punktu \(A\) jak i \(C\). Sytuacja z treści zadania będzie więc wyglądać następująco:
Krok 2. Wyznaczenie współrzędnych wierzchołka \(B\).
Wiemy, że wierzchołek \(B\) leży na osi \(Ox\), czyli wiemy, że jego współrzędna \(y_{B}=0\). Brakuje nam tylko współrzędnej \(x\) tego punktu. Punktem wyjścia do jej wyznaczenia będzie obserwacja, że długości boków rombu mają jednakową miarę, zatem korzystając ze wzoru na długość odcinka moglibyśmy zapisać, że:
$$|AB|=|BC| \\
\sqrt{(x_{B}-x_{A})^2+(y_{B}-y_{A})^2}=\sqrt{(x_{C}-x_{B})^2+(y_{C}-y_{B})^2} \\
(x_{B}-x_{A})^2+(y_{B}-y_{A})^2=(x_{C}-x_{B})^2+(y_{C}-y_{B})^2$$
Teraz wystarczy podstawić do tego równania znane nam współrzędne. W przypadku punktu \(B\) w miejsce \(y_{B}\) podstawimy oczywiście \(0\), a w miejsce \(x_{B}\) możemy podstawić \(x\), tak aby była lepsza przejrzystość zapisu, zatem:
$$(x_{B}-x_{A})^2+(y_{B}-y_{A})^2=(x_{C}-x_{B})^2+(y_{C}-y_{B})^2 \\
(x-1)^2+(0-1)^2=(5-x)^2+(5-0)^2 \\
x^2-2x+1+1=25-10x+x^2+25 \\
-2x+2=-10x+50 \\
8x=48 \\
x=6$$
To oznacza, że wierzchołek \(B\) ma współrzędne \((6;0)\).
Zadanie 22. (1pkt) Trójkąt \(ABC\) jest trójkątem równoramiennym, w którym \(|AC|=|BC|\). Punkt \(D\) jest środkiem podstawy \(AB\) trójkąta, a \(E\) – środkiem boku \(AC\). Półproste \(EF\) i \(AG\) przecinają odcinek \(CD\) w punktach \(F\) i \(G\) (jak na rysunku).
Dokończ zdanie tak, aby było prawdziwe. Wybierz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1., 2. albo 3.
Środkiem okręgu wpisanego w trójkąt \(ABC\) jest punkt:
ponieważ jest on punktem przecięcia
symetralnych boków trójkąta \(ABC\).
dwusieczną kątów trójkąta \(ABC\).
środkowych trójkąta \(ABC\).
Wyjaśnienie:
Środkiem okręgu wpisanego w trójkąt jest zawsze punkt przecięcia się dwusiecznych trójkąta. W takim razie środkiem okręgu wpisanego w trójkąt \(ABC\) jest punkt \(G\), ponieważ jest on punktem przecięcia dwusiecznych kątów trójkąta \(ABC\).
Zadanie 24. (1pkt) W pewnym graniastosłupie prawidłowym czworokątnym przekątna ściany bocznej jest pięć razy dłuższa od przekątnej podstawy.
Stosunek długości krawędzi bocznej tego graniastosłupa do długości krawędzi jego podstawy jest równy:
A. \(5\)
B. \(\sqrt{5}\)
C. \(5\sqrt{2}\)
D. \(7\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Graniastosłup jest prawidłowy czworokątny, czyli w podstawie będzie miał kwadrat. Oznaczmy zatem krawędź podstawy jako \(a\), natomiast krawędź boczną jako \(b\). Dodatkowo możemy zapisać, że przekątna podstawy ma długość \(a\sqrt{2}\) (bo jest to przekątna podstawy o boku \(a\)), a przekątna ściany bocznej będzie pięciokrotnie dłuższa, czyli będzie miała długość \(5a\sqrt{2}\). Sytuacja będzie więc wyglądać następująco:
Krok 2. Obliczenie stosunku długości krawędzi bocznej do krawędzi podstawy.
Spójrzmy teraz na trójkąt prostokątny, który powstał nam na ścianie bocznej. Korzystając z twierdzenia Pitagorasa możemy zapisać, że:
$$a^2+b^2=(5a\sqrt{2})^2 \\
a^2+b^2=25\cdot a^2\cdot 2 \\
a^2+b^2=50a^2 \\
b^2=49a^2 \\
b=\sqrt{49a^2} \quad\lor\quad b=-\sqrt{49a^2} \\
b=7a \quad\lor\quad b=-7a$$
Ujemny wynik oczywiście odrzucamy, bo długość boku nie może być ujemna. W takim razie zostaje nam wynik \(b=7a\), który informuje nas, że krawędź boczna jest \(7\) razy dłuższa od krawędzi podstawy.
Zadanie 25. (1pkt) Podstawą ostrosłupa prawidłowego trójkątnego \(ABCS\) jest trójkąt równoboczny \(ABC\). Pole ściany bocznej ostrosłupa jest dwa razy większe od pola jego podstawy. Wysokość \(SO\) tego ostrosłupa jest równa \(6\) (zobacz rysunek).
Wysokość ostrosłupa poprowadzona z wierzchołka \(C\) do ściany bocznej \(ABS\) jest równa:
A. \(6\)
B. \(4\)
C. \(3\)
D. \(2\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Zanim zaczniemy cokolwiek liczyć, spróbujmy zaznaczyć na rysunku jakiej wysokości szukamy, bo jest to dość rzadko spotykana sytuacja:
Mówiąc bardziej obrazowo, szukamy wysokości ostrosłupa, tak jakby ostrosłup \(ABCS\) był przewrócony (trójkąt \(ABS\) byłby wtedy jego podstawą).
Krok 2. Obliczenie wysokości ostrosłupa z wierzchołka \(C\).
Niezależnie od tego jak jest ułożony ostrosłup, to jego objętość będzie taka sama i to będzie nasz punkt wyjścia do dalszych obliczeń. Jeżeli przyjmiemy, że pole podstawy \(ABC\) jest równe \(x\), to objętość ostrosłupa będzie równa:
$$V=\frac{1}{3}\cdot P_{p}\cdot H \\
V=\frac{1}{3}x\cdot6 \\
V=2x$$
Z treści zadania wynika, że ściana boczna ma pole powierzchni dwa razy większe od podstawy. Tym samym pole ściany \(ABS\) będzie równe \(2x\). Jeżeli potraktujemy teraz ścianę \(ABS\) jako podstawę ostrosłupa, to opuszczona na nią wysokość z wierzchołka \(C\) musi być na tyle długa, by objętość bryły w dalszym ciągu była równa \(2x\), czyli:
$$2x=\frac{1}{3}\cdot2x\cdot H_{C} \\
H_{C}=3$$
Zadanie 26. (1pkt) W dwóch pudełkach umieszczono \(7\) kul. W jednym z pudełek znalazły się cztery kule ponumerowane liczbami: \(1\), \(2\), \(3\) i \(4\), a w drugim pudełku − trzy kule ponumerowane liczbami: \(2\), \(3\) i \(4\). Gra polega na losowaniu dwóch kul – po jednej z każdego pudełka, a kończy się wygraną, jeśli suma liczb z wylosowanych kul jest podzielna przez \(3\).
Prawdopodobieństwo wygranej w tej grze jest równe:
A. \(\frac{1}{12}\)
B. \(\frac{1}{7}\)
C. \(\frac{1}{3}\)
D. \(\frac{2}{3}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ustalenie liczby wszystkich możliwych zdarzeń elementarnych.
W pierwszym pudełku mamy \(4\) kule, w drugim mamy \(3\) kule, czyli zgodnie z regułą mnożenia, wszystkich zdarzeń elementarnych będziemy mieć \(|Ω|=4\cdot3=12\).
Krok 2. Ustalenie liczby zdarzeń sprzyjających.
Zdarzeniem sprzyjającym jest sytuacja, w której wylosowane kule utworzą liczbę podzielną przez \(3\). Spróbujmy zatem wypisać interesujące nas możliwości:
$$(1;2), (2;4), (3;3), (4;2)$$
Widzimy, że są \(4\) sprzyjające zdarzenia, czyli \(|A|=4\).
Krok 3. Obliczenie prawdopodobieństwa.
Prawdopodobieństwo obliczymy korzystając ze wzoru:
$$P(A)=\frac{|A|}{|Ω|}=\frac{4}{12}=\frac{1}{3}$$
Zadanie 27. (3pkt) Ciąg arytmetyczny \((a_{n})\) ma dwanaście wyrazów, których suma jest równa \(168\). Różnica \(a_{1}-a_{12}\) wynosi \(22\).
Wyznacz wzór ogólny ciągu \((a_{n})\). Zapisz obliczenia.
Odpowiedź
\(a_{n}=-2n+27\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Obliczenie wartości \(a_{1}\) oraz \(a_{12}\).
Korzystając ze wzoru na sumę \(n\) początkowych wyrazów ciągu, możemy zapisać, że:
$$S_{n}=\frac{a_{1}+a_{12}}{2}\cdot12 \\
168=\frac{a_{1}+a_{12}}{2}\cdot12 \\
14=\frac{a_{1}+a_{12}}{2} \\
a_{1}+a_{12}=28$$
Z treści zadania wiemy, że \(a_{1}-a_{12}=22\), czyli że tym samym \(a_{1}=22+a_{12}\). Podstawiając tę informację do równania \(a_{1}+a_{12}=28\), wyjdzie nam, że:
$$22+a_{12}+a_{12}=28 \\
2a_{12}=6 \\
a_{12}=3$$
Musimy jeszcze obliczyć wartość \(a_{1}\). Zapisaliśmy przed chwilą, że \(a_{1}=22+a_{12}\), zatem:
$$a_{1}=22+3 \\
a_{1}=25$$
Krok 2. Obliczenie różnicy ciągu.
Do wyznaczenia wzoru potrzebujemy jeszcze różnicy ciągu arytmetycznego. Korzystając ze wzoru na \(n\)-ty wyraz ciągu arytmetycznego wiemy, że:
$$a_{12}=a_{1}+11r$$
Podstawiając do tego równania znane nam \(a_{1}=25\) oraz \(a_{12}=3\), otrzymamy:
$$3=25+11r \\
11r=-22 \\
r=-2$$
Krok 3. Zapisanie wzoru.
Do zapisania wzoru skorzystamy ze standardowego wzoru na \(n\)-ty wyraz ciągu arytmetycznego:
$$a_{n}=a_{1}+(n-1)r$$
Podstawiając do niego \(a_{1}=25\) oraz \(r=-2\), otrzymamy:
$$a_{n}=25+(n-1)\cdot(-2) \\
a_{n}=25-2n+2 \\
a_{n}=-2n+27$$
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy skorzystasz ze wzoru na sumę \(n\) początkowych wyrazów i zapiszesz równanie w którym są dwie niewiadome (patrz: Krok 1.).
2 pkt
• Gdy obliczysz \(a_{1}\) oraz \(a_{12}\) (patrz: Krok 1.).
ALBO
• Gdy zapiszesz poprawny układ równań z którego możemy obliczyć \(a_{1}\) oraz \(r\).
3 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 28. (7pkt) Rozważamy wszystkie trójkąty prostokątne \(ABC\) o przeciwprostokątnej \(AC\), w których \(A=(0,0)\), \(B=(m,0)\), a wierzchołek \(C\) leży na prostej o równaniu \(y=-\frac{1}{2}x+5\) i obie jego współrzędne są liczbami dodatnimi. Na rysunku przedstawiono jeden z takich trójkątów.
Zadanie 28.1. (3pkt) Wyznacz długość przeciwprostokątnej \(AC\) trójkąta – spośród rozważanych – w którym długość przyprostokątnej \(BC\) jest równa \(2\). Zapisz obliczenia.
Odpowiedź
\(|AC|=2\sqrt{10}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Co prawda nie jest to konieczne do wykonania obliczeń, ale zobrazujmy sobie może o co w ogóle chodzi z tymi trójkątami, które spełniają warunki zadania. Taka wizualizacja przyda nam się w zrozumieniu istoty zadania. Ogólnie chodzi o to, że te trójkąty mogą wyglądać w ten sposób:
W tym zadaniu interesuje nas jeden konkretny trójkąt - ten, którego przyprostokątna \(BC\) ma długość \(2\).
Krok 2. Wyznaczenie współrzędnych punktu \(C\).
Jeżeli długość boku \(BC\) jest równa \(2\), a punkt \(B\) leży na osi \(OX\), to współrzędna \(y\) punktu \(C\) na pewno jest równa \(y_{C}=2\). Spróbujmy teraz obliczyć współrzędną \(x\) punktu \(C\). Skoro punkt ten leży na prostej o równaniu \(y=-\frac{1}{2}x+5\), to moglibyśmy zapisać, że:
$$2=-\frac{1}{2}x+5 \\
-3=-\frac{1}{2}x \\
x=6$$
To oznacza, że \(C=(6;2)\).
Krok 3. Obliczenie długości przeciwprostokątnej \(AC\).
Znając współrzędne punktów \(A\) oraz \(C\) możemy obliczyć długość przeciwprostokątnej \(AC\), korzystając po prostu ze wzoru na długość odcinka:
$$|AC|=\sqrt{(x_{C}-x_{A})^2+(y_{C}-y_{A})^2} \\
|AC|=\sqrt{(6-0)^2+(2-0)^2} \\
|AC|=\sqrt{6^2+2^2} \\
|AC|=\sqrt{36+4} \\
|AC|=\sqrt{40}=\sqrt{4\cdot10}=2\sqrt{10}$$
Ewentualnie moglibyśmy oczywiście skorzystać z twierdzenia Pitagorasa, dostrzegając że \(|AB|=6\) oraz \(|BC|=2\), zatem:
$$6^2+2^2=|AC|^2 \\
36+4=|AC|^2 \\
|AC|^2=40 \\
|AC|=\sqrt{40} \quad\lor\quad |AC|=-\sqrt{40}$$
Ujemny wynik odrzucamy, ponieważ długość boku musi być dodatnia, zatem zostaje nam \(|AC|=\sqrt{40}\), co możemy jeszcze rozpisać jako \(|AC|=2\sqrt{10}\).
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy zapiszesz równanie z którego można obliczyć pierwszą współrzędną wierzchołków \(B\) i \(C\) (patrz: Krok 2.).
2 pkt
• Gdy obliczysz \(x_{C}\) (patrz: Krok 2.).
3 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Zadanie 28.2. (4pkt) Podaj wzór i dziedzinę funkcji opisującej zależność pola trójkąta \(ABC\) od \(m\). Oblicz współrzędne wierzchołka \(C\) tego spośród rozważanych trójkątów, który ma największe pole. Zapisz obliczenia.
Odpowiedź
\(P(m)=-\frac{1}{4}m^2+\frac{5}{2}m\)
\(m=(0,10)\)
\(C=(5,2\frac{1}{2}\)
Wyjaśnienie:
Krok 1. Rozpisanie współrzędnych punktu \(C\).
Powinniśmy dostrzec, że współrzędna \(x_{C}\) musi być taka sama jak \(x_{B}\) (dobrze to było widać chociażby w poprzedniej części zadania). Skoro więc współrzędna \(x_{B}=m\) (tak wynika z treści zadania), to także \(x_{C}=m\). Dodatkowo, skoro punkt \(C\) leży na prostej określonej równaniem \(y=-\frac{1}{2}x+5\), to możemy zapisać, że \(y_{C}=-\frac{1}{2}m+5\).
To pozwala nam zapisać, że \(C=(m;-\frac{1}{2}m+5)\).
Krok 2. Zapisanie wzoru funkcji \(P(m)\).
Pole trójkąta \(ABC\) obliczymy ze wzoru:
$$P=\frac{1}{2}\cdot|AB|\cdot|BC|$$
Powinniśmy zauważyć, że długość odcinka \(AB\) będzie równa tyle, co współrzędna \(x\) punktu \(B\), czyli \(|AB|=m\). Z kolei wysokość \(|BC|\) będzie równa tyle, ile współrzędna \(y\) punktu \(C\), czyli \(|BC|=-\frac{1}{2}m+5\). Jeśli tego nie dostrzegasz, to zwróć uwagę na pierwsze zadanie, tam jest to bardzo dobrze widoczne.
Możemy więc zapisać, że:
$$P=\frac{1}{2}\cdot m\cdot(-\frac{1}{2}m+5) \\
P=-\frac{1}{4}m^2+\frac{5}{2}m$$
Otrzymaliśmy informację, że pole powierzchni można opisać wzorem \(-\frac{1}{4}m^2+\frac{5}{2}m\). W ten sposób udało nam się zapisać wzór na pole z użyciem tylko jednej niewiadomej. Teraz całość możemy potraktować jak funkcję kwadratową (dla jakiejś wartości \(m\) otrzymamy konkretne pole \(P\)). Zapisalibyśmy więc, że \(P(m)=-\frac{1}{4}m^2+\frac{5}{2}m\).
Krok 3. Wyznaczenie dziedziny funkcji.
Współrzędne punktu \(C\) są dodatnie (tak wynika z treści zadania), zatem:
$$m\gt0 \quad\text{oraz}\quad -\frac{1}{2}m+5\gt0 \\
m\gt0 \quad\text{oraz}\quad -\frac{1}{2}m\gt-5 \\
m\gt0 \quad\text{oraz}\quad m\lt10$$
Przy okazji zwróć uwagę, że zmienił się znak drugiej nierówności na przeciwny. Stało się tak dlatego, ponieważ mając postać \(-\frac{1}{2}m\gt-5\) wykonywaliśmy obustronne mnożenie przez \(-2\), czyli przez liczbę ujemną, a mnożąc lub dzieląc nierówność przez liczbę ujemną zawsze trzeba zmienić znak na przeciwny.
Wyszło nam więc, że \(m\) musi być większe od \(0\) i mniejsze od \(10\), stąd też dziedziną funkcji \(P(m)\) będzie \(m\in(0;10)\).
Krok 4. Wyznaczenie współrzędnych wierzchołka paraboli.
Wykresem funkcji kwadratowej jest parabola. Tutaj parabola będzie mieć ramiona skierowane do dołu (bo współczynnik \(a=-\frac{1}{4}\)). Sytuacja będzie więc wyglądać następująco (zwróć uwagę, że na poziomej osi mamy \(m\), a na pionowej pole \(P\)):
Chcemy się dowiedzieć, dla jakiego \(m\) osiągniemy jak największe pole \(P\). Z własności parabol wiemy, że parabola skierowana ramionami do dołu osiągnie swoją największą wartość w wierzchołku. Obliczmy zatem dla jakiej wartości \(m\) to największe pole jest przyjmowana, a pomoże nam w tym wzór na pierwszą współrzędną wierzchołka paraboli:
$$x_{W}=\frac{-b}{2a}$$
W naszym przypadku współczynnik \(a=-\frac{1}{4}\) oraz \(b=\frac{5}{2}\), zatem:
$$x_{W}=\frac{-\frac{5}{2}}{2\cdot(-\frac{1}{4})} \\
x_{W}=\frac{-\frac{5}{2}}{-\frac{1}{2}} \\
x_{W}=\left(-\frac{5}{2}\right):\left(-\frac{1}{2}\right) \\
x_{W}=\left(-\frac{5}{2}\right)\cdot(-2) \\
x_{W}=5$$
Tu warto przy okazji dodać, że otrzymany wynik mieści się w naszej dziedzinie, zatem wszystko jest w porządku.
Krok 5. Wyznaczenie współrzędnych punktu \(C\).
W poprzednim kroku otrzymaliśmy informację, że pole powierzchni będzie największe wtedy, gdy współrzędna \(x\) będzie równa \(5\). W naszym przypadku współrzędną \(x\) punktu \(C\) oznaczyliśmy jako \(m\), zatem to pole będzie największe wtedy, gdy \(m=5\). Współrzędna \(y\) punktu \(C\) jest opisana jako \(-\frac{1}{2}m+5\), zatem:
$$y_{C}=-\frac{1}{2}\cdot5+5 \\
y_{C}=-2\frac{1}{2}+5 \\
y_{C}=2\frac{1}{2}$$
To oznacza, że największe pole powierzchni otrzymamy wtedy, gdy \(C=(5;2\frac{1}{2})\).
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy zapiszesz współrzędne punktu \(C\) w zależności od zmiennej \(m\) (patrz: Krok 1.).
ALBO
• Gdy zapiszesz, że \(m\gt0\) i \(m\lt10\).
2 pkt
• Gdy zapiszesz wzór na pole trójkąta w zależności od zmiennej \(m\) (patrz: Krok 2.).
3 pkt
• Gdy wyznaczysz współrzędne punktu \(C\) (patrz: Krok 5.), ale nie zapiszesz dziedziny (patrz: Krok 3.).
ALBO
• Gdy wyznaczysz \(x_{C{\) (patrz: Krok 4.) i zapiszesz dziedzinę (patrz: Krok 3.).
4 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Polecam serdecznie gruby gibi
w 10 jest błąd, 2n x 4n da nam przecież 8n2
Ale tam nie jest 2n razy 4n, tylko 2 do potęgi n razy 4 do potęgi n ;) Mamy więc mnożenie potęg o jednakowym wykładniku, czyli podstawy mnożymy, a wykładnik przepisujemy – będzie to więc równe 8 do potęgi n ;)
Warto zaznajomić uczniów z różnymi metodami rozwiązań bardzo różnych typów zadań. Z maturzystami podczas korepetycji pokazałem rozwiązanie zadania nr 8 z matury próbnej 2023 r. 5 sposobami. Pokażę wszystkie jedynie z myślą o uczniach – być może ta wiedza im się przyda. Zadanie 8. (1pkt) Równanie |x−3| = m z niewiadomą x ma dwa rozwiązania. Jednym z nich jest liczba 5. Drugim rozwiązaniem tego równania jest liczba: A. −5 B. −2 C. 1 D. 8 1 sposób Najszybszy sposób – kilkusekundowy – powiązałem z ciągiem arytmetycznym. Nie zauważyłem, by jakiś nauczyciel tłumaczył wartość bezwzględną owym ciągiem. A przecież jest to… Czytaj więcej »
czy nowa era ma trudniejsze zadania od matur CKE?
Moim zdaniem tak ;)
okej dzieki