Egzamin gimnazjalny 2005 - matematyka
Egzamin zawiera 7 zadań zamkniętych oraz 6 zadań otwartych. Do zdobycia są 24 punkty.
W przypadku zadań zamkniętych musisz wybrać jedną z czterech odpowiedzi ABCD. Zadania otwarte rozwiąż na kartce papieru, a następnie przydziel sobie za nie odpowiednią liczbę punktów zgodnie z punktacją, która wyświetli się na ekranie. Zadania otwarte mają dodatkowo możliwość podejrzenia proponowanego rozwiązania, tak abyś mógł/a jak najrzetelniej przyznać sobie punkty za zadanie.
Jeżeli nie masz pewności jak rozwiązać dane zadanie, to możesz je opuścić i wrócić niego w dowolnej chwili. Kiedy uzupełnisz wszystkie zadania kliknij w przycisk zakończ. Na ekranie pojawi Ci się wtedy liczba zdobytych punktów oraz będziesz mieć możliwość przejrzenia swoich odpowiedzi wraz z pełnymi rozwiązaniami krok po kroku. Jeżeli jesteś gotowy/a to możesz przejść do pierwszego zadania.
Zadanie 1. (1pkt) Diagram przedstawia procentowy udział powierzchni poszczególnych kontynentów w całkowitej powierzchni lądów. Przyjmij, że lądy na Ziemi zajmują łącznie \(150mln\;km^2\).
Które zdanie jest prawdziwe?
Zadanie 2. (1pkt) Diagram przedstawia procentowy udział powierzchni poszczególnych kontynentów w całkowitej powierzchni lądów. Przyjmij, że lądy na Ziemi zajmują łącznie \(150mln\;km^2\).
Jaką część powierzchni lądów na Ziemi zajmuje Afryka?
Zadanie 3. (1pkt) Diagram przedstawia procentowy udział powierzchni poszczególnych kontynentów w całkowitej powierzchni lądów. Przyjmij, że lądy na Ziemi zajmują łącznie \(150mln\;km^2\).
Jaką powierzchnię ma Australia?
Zadanie 4. (1pkt) Diagram przedstawia procentowy udział powierzchni poszczególnych kontynentów w całkowitej powierzchni lądów. Przyjmij, że lądy na Ziemi zajmują łącznie \(150mln\;km^2\).
Powierzchnia Antarktydy jest większa od powierzchni Europy o:
Zadanie 5. (1pkt) Które z naczyń w kształcie walca, o wymiarach przedstawionych na rysunku, ma największą objętość?
Zadanie 6. (1pkt) Do naczynia o objętości \(V=0,75l\) wlano \(0,45l\) wody. Jaki procent objętości tego naczynia stanowi objętość wody?
Zadanie 7. (1pkt) Średnia odległość Marsa od Słońca wynosi \(2,28\cdot10^{8}km\). Odległość ta zapisana bez użycia potęgi jest równa:
Zadanie 8. (1pkt) Most zbudowany jest z przęseł o długości \(10m\) każde. Przęsło pod wpływem wzrostu temperatury wydłuża się. Przyrost tego wydłużenia jest wprost proporcjonalny do przyrostu temperatury. Wartość przyrostu długości przęsła dla wybranych wartości przyrostu temperatury przedstawia poniższa tabela.
Oblicz brakującą wartość przyrostu długości przęsła.
Przyznaj sobie samodzielnie punkty, zgodnie z proponowaną punktacją
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Wyjaśnienie:
Przyrost wydłużenia jest wprost proporcjonalny. Z tabeli wynika jasno że na \(10°C\) przyrostu temperatury długość przęsła zwiększa się o \(1mm\). Skoro tak, to przy przyroście temperatury o \(30°C\) długość przęsła zwiększy się o \(3mm\).
Zadanie 9. (2pkt) Most zbudowany jest z przęseł o długości \(10m\) każde. Przęsło pod wpływem wzrostu temperatury wydłuża się. Przyrost tego wydłużenia jest wprost proporcjonalny do przyrostu temperatury. Wartość przyrostu długości przęsła dla wybranych wartości przyrostu temperatury przedstawia poniższa tabela.
a) Zapisz zależność przyrostu długości przęsła \((Δl)\) od przyrostu temperatury \((Δt)\) za pomocą wzoru.
b) Podaj współczynnik proporcjonalności \(Δl\) do \(Δt\) z odpowiednią jednostką.
Przyznaj sobie samodzielnie punkty, zgodnie z proponowaną punktacją
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy poprawnie zapiszesz wzór (Krok 1.).
ALBO
• Gdy poprawnie określisz współczynnik proporcjonalności wraz z jego jednostką (Krok 2.).
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik w obydwu podpunktach.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Ustalenie postaci wzoru.
Przyglądając się tabelce, a w zasadzie jej wartościom liczbowym widzimy wyraźnie, że liczby znajdujące się w drugim wierszu są dziesięciokrotnie mniejsze od liczb znajdujących się w pierwszym wierszu. Skoro tak, to poszukiwany wzór będzie mieć następującą postać:
$$Δl=\frac{1}{10}Δt \\
\text{lub }Δl=0,1Δt$$
Krok 2. Ustalenie współczynnika proporcjonalności.
Musimy ustalić współczynnik proporcjonalności (wraz z jednostką) \(Δl\) względem \(Δt\). Skoro są to wartości wprost proporcjonalne, to wystarczy wziąć jedną parę liczb (poza zerami) i zapisać to w formie ułamka:
$$\frac{Δl}{Δt}=\frac{1mm}{10°C}=0,1\frac{mm}{°C}$$
Zadanie 10. (3pkt) Teleskop Hubble’a znajduje się na orbicie okołoziemskiej na wysokości około \(600km\) nad Ziemią. Oblicz wartość prędkości, z jaką porusza się on wokół Ziemi, jeżeli czas jednego okrążenia Ziemi wynosi około \(100\) minut.
(Przyjmij \(R_{z}=6400km, π=\frac{22}{7}\))
Przyznaj sobie samodzielnie punkty, zgodnie z proponowaną punktacją
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy poprawnie określisz długość promienia okręgu, po którym porusza się teleskop (Krok 1.).
2 pkt
• Gdy obliczysz długość okręgu i prędkość, ale popełnisz błąd rachunkowy.
3 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Obliczenie promienia okręgu po którym porusza się teleskop.
Do obliczenia prędkości (a to jest celem naszego zadania) będziemy potrzebować drogi i czasu. Czas jest podany, musimy więc wyznaczyć drogę. Nasza droga (czyli orbita) jest tak naprawdę obwodem pewnego okręgu, zatem jej długość możemy wyliczyć ze wzoru:
$$Obw=2πr$$
Potrzebujemy więc ustalić najpierw jaka jest ta długość promienia. Nie będzie to \(6400km\), bo to jest jedynie promień Ziemi, a teleskop znajduje się jeszcze wyżej. To oznacza, że do wartości \(R_{z}=6400km\) musimy dodać wysokość na jakiej wzniósł się teleskop, czyli \(600km\). Otrzymamy w ten sposób promień okręgu, który jest naszą orbitą.
$$r=6400km+600km=7000km$$
Krok 2. Obliczenie długości okręgu/orbity.
Znając promień bez problemu wyznaczymy długość orbity. Od razu też użyjemy przybliżenia liczby \(π\), które jest podane w treści zadania:
$$Obw=2π\cdot7000km \\
Obw=14000π\;km \\
Obw=14000\cdot\frac{22}{7}km \\
Obw=44000km$$
Krok 3. Obliczenie prędkości poruszania się teleskopu wokół Ziemi.
Prędkość poruszania się teleskopu obliczymy ze wzoru:
$$v=\frac{s}{t}$$
Długość drogi obliczyliśmy w poprzednim kroku, czas jest podany w treści zadania, więc bez problemu możemy przystąpić do obliczeń. Co prawda w treści zadania nie mamy podane w jakiej jednostce mamy podać tę prędkość (najłatwiej byłoby ją podać w \(\frac{km}{min}\)), ale spróbujmy ją podać w najbardziej typowej jednostce czyli w \(\frac{km}{h}\). Musimy więc jeszcze zapisać, że:
$$100min=1\frac{2}{3}h=\frac{5}{3}h$$
W związku z tym prędkość poruszania się teleskopu jest równa:
$$v=\frac{44000km}{\frac{5}{3}h}$$
Kreska ułamkowa jest formą dzielenia, więc aby wybrnąć z tego niewygodnego zapisu najprościej będzie to dzielenie zastąpić tak zwanym mnożeniem przez odwrotność:
$$v=44000km\cdot\frac{3}{5}h \\
v=26400\frac{km}{h}$$
Zadanie 11. (2pkt) Wieża Eiffla znajduje się na obszarze w kształcie kwadratu o boku długości \(125m\). Ile hektarów powierzchni ma ten obszar? Wynik podaj z dokładnością do \(0,1ha\).
Przyznaj sobie samodzielnie punkty, zgodnie z proponowaną punktacją
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy pole powierzchni obszaru, ale nie zamienisz tej wartości na hektary (Krok 1.).
2 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Obliczenie pola powierzchni.
Obszar na którym znajduje się Wieża jest kwadratem o boku długości \(125m\), zatem jego pole powierzchni będzie równe:
$$P=125m\cdot125m \\
P=15625m^2$$
Krok 2. Zamiana jednostek na hektary i wykonanie poprawnego zaokrąglenia.
\(1\) hektar jest równy \(10000m^2\). To oznacza, że nasz obszar ma pole powierzchni równe \(1,5625ha\). Musimy jeszcze poprawnie zaokrąglić ten wynik z dokładnością do \(0,1ha\), zatem:
$$1,5625ha\approx1,6ha$$
Zadanie 12. (4pkt) Piramida ma kształt ostrosłupa prawidłowego czworokątnego. Ile \(cm^2\) papieru potrzeba na wykonanie modelu tej piramidy (wraz z podstawą), w którym krawędzie podstawy mają długość \(10cm\) a wysokość \(12cm\)? Ze względu na zakładki zużycie papieru jest większe o \(5\%\).
Przyznaj sobie samodzielnie punkty, zgodnie z proponowaną punktacją
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy obliczysz wysokość ściany bocznej (Krok 2.).
2 pkt
• Gdy obliczysz pola powierzchni bocznej oraz podstawy (Krok 3. i 4.) lub od razu obliczysz pole powierzchni całkowitej.
3 pkt
• Gdy obliczysz ile to jest \(5\%\) z pola powierzchni całkowitej (Krok 5.), ale nie dodasz tej wartości do pola powierzchni całkowitej tylko na tym zakończysz zadanie.
ALBO
• Gdy obliczysz wszystkie rzeczy, ale popełnisz błąd rachunkowy.
4 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Sporządzenie rysunku pomocniczego.
Narysujmy sobie szkic rysunku z zaznaczeniem informacji podanych w treści zadania.
Bardzo ważne jest tutaj dostrzeżenie odcinka \(OE\). Ma on długość równą połowie długości krawędzi bocznej, czyli \(10:2=5\).
Krok 2. Wyznaczenie wysokości ściany bocznej.
Do obliczenia zużycia papieru potrzebujemy znać pole powierzchni całkowitej naszej bryły. Pole powierzchni całkowitej bryły będzie równe sumie pola podstawy (to możemy wyliczyć bez przeszkód) oraz czterech ścian bocznych, których znamy tylko długość podstawy. Musimy więc jeszcze poznać wysokość ściany bocznej (zaznaczonej na rysunku jako \(h\)), tak aby móc obliczyć pole powierzchni bocznej, której nam póki co brakuje. Tę długość obliczymy z Twierdzenia Pitagorasa:
$$5^2+12^2=h^2 \\
25+144=h^2 \\
h^2=169 \\
h=13[cm]$$
Krok 3. Obliczenie pola powierzchni bocznej.
W ścianie bocznej mamy trójkąt, którego podstawa ma długość \(10\), a wysokość jest równa \(13\). Pole takiego trójkąta będzie więc równe:
$$P=\frac{1}{2}a\cdot h \\
P=\frac{1}{2}10cm\cdot13cm \\
P=65cm^2$$
Z racji tego iż mamy cztery takie trójkąty, bo są cztery ściany boczne, to pole powierzchni bocznej będzie równe:
$$P_{b}=4\cdot65cm^2=260cm^2$$
Krok 4. Obliczenie pola podstawy.
W podstawie ostrosłupa znajduje się kwadrat o boku \(10cm\), zatem jego pole powierzchni będzie równe:
$$P_{p}=10cm\cdot10cm=100cm^2$$
Krok 5. Obliczenie zużycia papieru.
Pole powierzchni całkowitej jest równe:
$$P_{c}=P_{p}+P_{b} \\
P_{c}=100cm^2+260cm^2 \\
P_{c}=360cm^2$$
To jednak nie wszystko, bo musimy uwzględnić zakładki, co zgodnie z treścią zadania zwiększa nam zużycie papieru o \(5\%\). Na same zakładki zużyjemy więc:
$$0,05\cdot360cm^2=18cm^2$$
Łącznie więc potrzebujemy:
$$360cm^2+18cm^2=378cm^2$$
Zadanie 13. (5pkt) Poniższa tabela zawiera ceny paliw:
Montaż instalacji gazowej w samochodzie kosztuje \(2208zł\). Samochód spala średnio \(7\) litrów benzyny lub \(8\) litrów gazu na każde \(100km\) drogi. Oblicz, po ilu miesiącach zwrócą się koszty instalacji, jeśli w ciągu miesiąca samochód przejeżdża średnio \(2000km\).
Przyznaj sobie samodzielnie punkty, zgodnie z proponowaną punktacją
Wyjaśnienie punktacji:
Przyznaj sobie:
0 pkt
• Gdy brakuje jakiegokolwiek postępu prowadzącego do rozwiązania zadania.
1 pkt
• Gdy obliczysz miesięczny koszt benzyny lub gazu (Krok 1. lub 2.).
ALBO
• Gdy obliczysz koszt benzyny lub gazu potrzebnych do przejechania \(100km\).
2 pkt
• Gdy obliczysz miesięczny koszt benzyny i gazu (Krok 1. lub 2.).
ALBO
• Gdy obliczysz koszt benzyny i gazu potrzebnych do przejechania \(100km\).
3 pkt
• Gdy obliczysz jakie są miesięczne oszczędności (Krok 3.).
4 pkt
• Gdy obliczysz czas zwrotu instalacji gazowej, ale ostateczny wynik będzie błędny ze względu na popełniony błąd rachunkowy.
5 pkt
• Gdy otrzymasz oczekiwany wynik.
Wyjaśnienie:
Krok 1. Obliczenie miesięcznych kosztów dla auta na benzynę.
Samochód spala \(7\) litrów benzyny na \(100km\). My mamy przejeżdżać \(2000km\) (czyli \(20\) razy więcej), więc spalimy \(7l\cdot20=140l\).
Jeżeli cena benzyny jest równa \(3,80zł/l\) to za benzynę zapłacimy:
$$140l\cdot3,80zł/l=532zł$$
Krok 2. Obliczenie miesięcznych kosztów dla auta na gaz.
Samochód spala \(8\) litrów gazu na \(100km\). My mamy przejeżdżać \(2000km\) (czyli \(20\) razy więcej), więc spalimy \(8l\cdot20=160l\).
$$160l\cdot1,60zł/l=256zł$$
Krok 3. Obliczenie miesięcznej oszczędności.
Miesięcznie zaoszczędzimy na gazie:
$$532zł-256zł=276zł$$
Krok 4. Obliczenie czasu zwrotu instalacji gazowej.
Jeżeli montaż instalacji gazowej kosztuje \(2208zł\), a my miesięcznie jesteśmy w stanie zaoszczędzić \(276zł\), to instalacja zwróci się po okresie:
$$2208zł:276zł=8\text{ (miesięcy)}$$